Cylchgronau Cymru

Ni wyddai Wmffra beth i'w wneud. Yr oedd gweld Mali'n wylo yn brofiad newydd sbon iddo. Llanwodd ei lygaid lliw'r gneuen o dosturi, ond yr oedd ei wefusau'n fud. Llanwodd ei bibell yn araf, a'i thanio â darn o bren o'r grât. Cododd a cherddodd i'r drws, a mygu yno â'i bwysau ar y mur. Wedi i Mali ddod ati ei hun, daeth yn ôl ac eistedd yn y gadair freichiau drachefn. Yn sydyn disgleiriodd ei lygaid gonest, a thorrodd gwên yn araf dros ei wyneb. Trawodd ei ddwrn ar y bwrdd nes yr oedd y llestri'n neidio. "Diaist i!" meddai, "Mali!" Cododd Mali ei phen a sychu ei llygaid â chwr ei ffedog. "Mali, rhaid iddo fo ddod atom ni i fyw." Gwyrodd Mali ei phen drachefn, a dechrau pletio ei ffedog trosodd a throsodd, o'r gornel i fyny. "Mali, ydi hi'n fargen?" ebr Wmffra, ac ymestyn ymlaen yn gynhyrfus yn ei gadair. Gollyngodd Mali y ffedog, a rhwbio'r naill droed yn erbyn y llall heb godi ei golygon. "Y-y-ydi," meddai, ac am y tro cyntaf ers blynyddoedd lawer cododd y gwrid i'w hwyneb. Y Blaid Lafur a Chymru J. E. CAERWYN WILLIAMS Ei fro a'i wlad ei hun yw cyfrifoldeb cyntaf pob gwleidydd. O bryd i'w gilydd, fe wibia'r gwirionedd hwn ar draws meddyliau aelodau Cymraeg y Blaid Lafur, a phan wna, brysiant i faentumio bod polisi eu plaid hwy o blaid datganoli a mesur helaeth o annibyniaeth i Gymru. A barnu wrth eu geiriau a'u hymddygiad ar ôl hyn, ymddengys mai dyna unig ddyletswydd y Blaid Lafur tuag at Gymru. Gresyn na châi'r cyfeillion hyn ddigon o graffter i weld bod eu hosgo a'u hagwedd hwy'n niweidio nid yn unig y genedl Gym- reig, eithr hefyd y Blaid yr ymhonnant eu bod yn aelodau mor selog ohoni. Y mae rhyddid ac ymreolaeth lleiafrifoedd yn rhan o egwyddorion gwerin- iaeth. Ceidw'r Blaid Lafur hyn yn ei chof pan beryglir bodolaeth cenhed- loedd bychain gan unrhyw ymerodraeth heblaw ymerodraeth Loegr, ond fe'i hanghofir yn hwylus iawn wrth drafod problemau lleiafrifoedd Prydain. Dis- gwyliem i'r Llafurwr Cymreig fod yn llai o imperialwr na'i gymrawd Seisnig, ond fe dderbyn ef ei bolisi gan y Sais ar y pwynt hwn yn ogystal ag ar bwyntiau eraill.