Cylchgronau Cymru

ADOLYGIADAU Sylfeini, gan Iorwerth C. Peate. Hughes a'i Fab, 1938. Tdd. 176, 3s.6d. Haedda Mr. Peate ein diolch am gyfrol Werthfawr. Cas- gliad ydyw o un ar bymtheg o ysgrifau ar wahanol destunau, a nifer ohonynt wedi ymddangos eisoes mewn cylchgronau, a phedair wedi eu darlledu. Credwn mai buddiol yw diogelu ysgrifau yn y modd yma, petai'n unig er mwyn eu cadw rhag tynged anochel yr ysgrif yn y papur dyddiol, eu colli. Golyga hyn bid sicr eu bod yn werth eu cadw. Fel y gellid disgwyl mewn cyfrol o'r fath, y mae'n dra diddorol, a hynny i fesur ar gyfrif amrywiaeth y testunau. Beirniadaeth Lenyddol, Mynyddog, Samuel Roberts, Pobl Gyff- redin, Daearyddiaeth a'r Haneswyr-dyna rai ohonynt. Ac os nad oes yma rywbeth i bawb, y mae yma rywbeth i lawer, a llawer hefyd i ambell un. Nid cyfwerth na chyfartal y cwbl- yn wir nid ydym yn sicr nad gwell a fyddai gadael i un neu ddwy o'r ysgrifau farw'n dawel a naturiol ond dyna, fel llawer peth arall, cânt gyfle i fyw yng nghysgod bethau gwell na hwy eu hunain. Tra diddorol yw nifer o fywgraffiadau byrion, ar Dder- wenog, Mynyddog, S.R., Eifionydd, a Dafydd Dafis y Siop. Dengys yr awdur ddawn arbennig i ddisgrifio cymeriad yn fyw a tharawiadol. Yr ydym yn ddiolchgar iddo am oleuni newydd ar Fynyddog. Ysgrif wych hefyd yw honno "Tua Granada." Ond o amgylch Cymru a Chymry y try diddordeb pennaf Mr. Peate, yma fel ymhob man arall, a phe ceisid llinyn a gysyll- ta'r ysgrifau i gyd wrth ei gilydd fe'i ceid yn ei ddiddordeb byw yn y diwylliant a'r traddodiad Cymreig. Y mae'r dyfyniadau ar glawr y llyfr yn gystal allwedd â dim i athroniaeth yr awdur. "Cenedl o bobl gyffredin yw'r Cymry. Dyna yw ein prif fawredd. Ein diwylliant yw craidd ein bywyd, a rhaid ei ddiogelu. Fe gynnwys ein hiaith, ein crefydd ein holl ffordd o fyw". Gwêl yn eglur mai diwylliant gwledig yw'n heiddo ni fel cenedl, ac o ganlyniad bod cadernid y traddodiaid cenedlaethol "yn y wlad". Nid yw yn fodlon yn unig ar adrodd ei weledigaeth ychwaith, eithr myn iddi fod yn sail apêl rymus ar ran yr Am- gueddfa Genedlaethol. Apelia'n daer ar i'r Amgueddfa gael ei Ue a'i swydd briodol ynglŷn â diogelu'r diwylliant a'r traddodiad