Cylchgronau Cymru

functioned and, indeed, what the social, economic and political effects of their military operations were will be rather less than satisfactory. That, after nearly a hundred years, The Welsh Wars can still serve to stimulate current research is sufficient justification for a new edition. ANDREW AYTON Hull BEIRDD A THYWYSOGION: BARDDONIAETH Llys YNG NGHYMRU, IWERDDON A'R ALBAN. Golygwyd gan Morfydd E. Owen a Brynley F. Roberts. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru a Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 1996. Tt. xxxii, 356. £ 35.00. Cyfrol deyrnged yw hon i'r Athro R. Geraint Gruffydd, ac yn briodol iawn mae'n canolbwyntio ar faes y prosiect ymchwil y bu ef yn arweinydd arno yn y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd, sef gwaith Beirdd y Tywysogion. Mae'n cynnyws cyfraniadau gan un ar bymtheg o ysgolheigion sy'n cwmpasu pob agwedd ar y farddoniaeth, ei hiaith, ei chrefft, ei dysg, a'i chefndir hanesyddol, yn ogystal ag ymdriniaethau a deunydd cymharol o Iwerddon a'r Alban, a llyfryddiaeth sy'n amlygu ehangder diddordebau'r Athro Gruffydd. Yn sail gadarn i'r astudiaethau hyn y mae'r gyfres odidog o olygiadau a gynhyrchwyd gan dim y Ganolfan, sydd wedi sefydlu ac egluro testunau'r cerddi ac wedi'u dyddio mor fanwl a phosibl. Am y tro cyntaf mae modd bwrw golwg dros farddoniaeth y cyfnod yn ei chrynswth ac olrhain y cysylltiadau niferus rhwng y cerddi a'i gilydd a rhwng y Gogynfeirdd a'r Cynfeirdd. Un o gryfderau mawr y gyfrol hon yw'r trafodaethau manwl ar eirfa a therminoleg a'r hyn y maent yn ei ddatgelu am fydolwg y beirdd. J. E. Caerwyn Williams sy'n arwain yn hyn o beth gydag astudiaeth nodweddiadol eang ar y geiriau Cymraeg sy'n cynnwys y bon can. Defnyddir yr un dull gan y Chwaer Bosco wrth drafod yr holl enghreifftiau cynnar o'r gair awen, gan amlygu'r cyfuniad o Gristnogaeth a phaganiaeth sy'n ymhlyg ynddo. Terminoleg dychan sydd dan sylw gan Catherine McKenna, ac mae ei hysgrif yn amlygu grym y gred gyntefig yng ngallu'r bardd i beri niwed drwy'i anair. Ceir ysgrif ddisglair gan Marged Haycock yn trafod y gair medd a'r nexus seinegol a thematig cymhleth sy'n gysylltiedig ag ef. Darperir arolwg cyffredinol ar iaith Beirdd y Tywysogion gan D. Simon Evans, ac mae sylw manwl i eirfa hefyd yn nodweddu ysgrifau eraill sy'n ymwneud yn fwy a chefndir cymdeithasol Y farddoniaeth, yn enwedig un Morfydd Owen ar y berthynas rhwng y beirdd