Cylchgronau Cymru

oedd enwogrwydd Sieffre fel hanesydd dilys ar drai, ond yr oedd ei edmygedd ef ohono mor gynnes fel na fynnai golli ei afael arno'n llwyr, ac meddai: Ar ôl bod yr ynys hon (o benbwygilydd ohoni) ym meddiant yr Hên Gymru, ni wyddys yn dda am pa gymmaint o amser, y tiriodd yma wr o Gaer Droa a elwid Brutus, yr hwn, ac efe yn medru darllen a sgrifennu, ac yn gynnil ei wybodaeth mewn llawer o bethau cywrain a chelfyddgar, a gas o unfryd ei ddyrchafu yn Ben ar yr hen drigolion, y rhai (a hwy y pryd hwnnw yn anfedrus agos mewn pob peth ond i ryfela) a ddysgodd Brutus mewn Moesau dinasol, ac i blannu, i adeiladu, ac i lafurio y ddaear, ond yn enwedig efe a'i haddysgodd mewn dau beth nad oedd ond ambell Genedl yn yr hen Amseroedd hynny yn gydnabyddus a hwy — sef yw hynny, i ddarllen a Sgrifennu, yr hyn ni chollasant fyth wedi'n. Dywedir i Frutns a'i wyr dirio ym Mrydain ynghylch Mil o flynyddoedd cyn geni Christ." Er i lawer o'r haneswyr golli eu ffydd yng nghampwaith Sieffre, ni fynnai Theophilus Evans droi ei gefn ar ei eilun. meddai eto Ond i ddychwelyd at Frutus. Fel y gwelwch chwi ddwy Gangen wrth ymgydio yn tyfu ynghyd, a myned yn un Pren, felly yr ymgymmyscodd Brutus a'i wyr yntef a'r hen Gymru, ac a aethont o hynny allan dan Enw Britaniaid er parchus goffadwriaeth i'r Gwr yr hwn a'i haddyscodd mewn amryw gelfyddydau perthynasol i fywyd dyn." Yr oedd beirniaid yn nydd Sieffre yn amau ei ddamcaniaeth- au lliwgar ac yn chwerthin am ei ben. Câi Gerallt Gymro hwyl anghyffredin wrth gyfeirio at y Brut. Un arall o feirniaid cas y Brut oedd William Newbury — Gwilym Bach, chwedl Theophilus Evans. Y mae Theophilus Evans yn berwi drosodd pan fydd yn sôn am Wilym Bach, ond nid yw ef yn cyfeirio 0 gwbl at feirniadaeth Gerallt, nid am na wyddai amdani ond am fod gwaed Cymreig yng ngwythi Gerallt. Yr achos cyntaf a gafwyd i wadu dyfodiad Brutus i'r ynys hon o Frydain oedd