Cylchgronau Cymru

emosiwn anghyffredin. Gan amlaf nid oes ganddynt unrhyw adeiladwaith trefnus ond dibynant yn llwyr ar arweinydd charismataidd. Credant mai ganddynt hwy, a hwy yn unig, y mae'r gwirionedd achubol. Y mae'r Cwlt yn eithafol ac yn fyr hoedlog er fod ambell un yn goroesi trwy ddatblygu'n Sect. Wrth ddefnyddio'r term Cwlt golygir y garfan honno sydd bellaf oddi wrth yr Eglwys Gyffredinol. Er fod y diffiniadau uchod yn benodol, mewn gwirionedd canllawiau ydynt gan ei bod yn anodd iawn ar brydiau gwahaniaethu rhwng Cwlt a Sect a rhwng Sect ac Enwad. CASGLIADAU Wrth ddefnyddio'r diffiniadau uchod gellir edrych ar wahanol gyfnodau yn hanes Cristnogol Cymru a gweld patrymau ymddygiad sy'n ein cynorthwyo i ddeall yn well yr hyn a ddigwyddodd. Yn ogystal â hyn fe'n cynorthwyant i weld beth yw ein sefyllfa yn awr ym 1995. Wedi astudio datblygiad yr Enwadau Ymneilltuol yng Nghymru, y mae dyn yn sylweddoli ein bod wedi colli llawer wrth gefnu ar ein 'Wedi astudio datblygiad yr Enwadau Ymneilltuol yng Nghymru, y mae dyn yn sylweddoli ein bod wedi colli llawer wrth gefnu ar ein gwreiddiau sectyddol.' gwreiddiau sectyddol. Yr ydym wrth droi'n Enwadau wedi ymbarchuso'n ormodol, wedi oeri a cholli llawer o'r afiaeth, yr ynni a'r weledigaeth a berthynai i'n rhagflaenwyr llwydd- iannus. Y mae ein haddoliad yn gyffredinol wedi troi'n ffurfiol, defodol a di-wefr a cichiwn ar unrhyw un sy'n dangos emosiwn. Byddai'n dda pe baem yn ail-feithrin nodweddion gorau ein gwreiddiau sectyddol a bwysleisient offeiriadaeth yr holl saint, disgyblaeth, addoliad bywiog, achub eneidiau a chyfrifoldeb cymdeithasol y Cristion. Pwy oedd agosaf at ddelfryd yr Eglwys Fore tybed, ni Gristnogion Cymru ym 1995, yntau ein rhagflaenwyr yn y 18ed a'r 19eg ganrif? I mi mae'r ateb yn gwbl amlwg. Peth arall a ddaw i'r golwg wrth ystyried y cyfundrefnu hyn yw bod cryfderau a gwendidau yn perthyn i bob un o'r dosbarthiadau uchod. Ond fe ddangosant bod amrywiaeth strwythur ac adeiladwaith o fewn i'r eglwys Gristnogol yn rhoi lle i amrediad eang o ddaliadau a phwysleisiadau, a bod lle o fewn i'r eglwys fyd-eang i amrywiaeth mawr o bobl. Onid peth iach yw hyn? Pan fo'r Eglwys Gristnogol yn llwydd- iannus a ffyniannus y duedd bob amser yw tuag at ym- wahanu, datblygu ac esgor ar batrymau gwahanol o drefn- iadaeth eglwysig. Os felly, onid arwydd o ddiffyg gweledigaeth yw'r drafodaeth ddiweddar am uno a chreu un gyfundrefn Ymneilltuol yma yng Nghymru? Oherwydd pan ddaw adfywiad i'n plith onid un o'r pethau cyntaf a ddigwydd fydd ymwahanu? Ar y llaw arall, os mai arwydd o gryfder Cristnogol yw undod cyfundrefnol oni ddylid cychwyn yn awr ar drafodaeth i greu un Eglwys Gymreig yn cynnwys y Catholigion, yr Eglwys yng Nghymru a'r Ymneilltuwyr?