Cylchgronau Cymru

CONTEMPORARY BRITISH PHILOSOPHY. Personal Statements, Third Series. Edited by H. D. Lewis, London Allen and Unwin, 1956 tt. xiv, 501. Pris 35s. Cyhoeddir y gyfrol hon ar gyfer y Muirhead Library of Philosophy," ac ynddi ceir erthyglau o waith ugain athronydd Prydeinig cyfoes a gasglwyd gan yr Athro H. D. Lewis. Fel y dywaid y golygydd yn ei ragair, gwahoddwyd y cyfranwyr hyn i fynegi pa un a dybient hwy yw problem ganolog athroniaeth ac i egluro cnewyllyn eu myfyrdod arni. I'r gwahoddiad ceir ymatebion amryw- iol. Sylwi a wna'r Athro Paton mewn dull hunangofiannol ar dueddiadau cyfnewidiol athroniaeth yr hanner canrif diwethaf, ymdrinia'r Athro Copleston a'r Dr. Waismann ag amcanion arbennig athroniaeth, fel y maent yn ymddangos iddynt hwy; pledia'r Dr. Ewing dros fetaffiseg, amlinella'r Athro Hodges y rhagdybiau sydd yn ei dyb ef yn sail i ddiwinyddiaeth athronyddol, trafoda'r Athro Popper dair damcaniaeth gystadleuol ynglýn â natur gwybodaeth wyddonol, ac archwilia'r Athro Ayer ddulliau gwahanol o geisio gwrthwynebu'r amheuwr athronyddol. Tra bo'r athronwyr hyn yn ymdrin ag amcanion neu statws athronyddu yn gyffredinol, eglura'r lleill gynnwys a method ymchwil athronyddol trwy ddelio â phroblemau arbennig. Ceir yma amrywiaeth fawr o bynciau a dulliau o'u trin sy'n egluro ehangder ac egni'r dadleuon cyfoes. Ysgrifenna'r Athro Barnes a'r Athro Ryle ar ddadansoddiad synhwyro. Dadleua Ryle fod y rhai sy'n defnyddio'r syniad technegol o argraffiadau'r synhwyrau er mwyn egluro natur canfyddiad ar goll oherwydd y camgymer- iadau canlynol (a) tybio bod adnabyddiaeth ganfyddiadol yn cynnwys rhes- ymau casgliadol sy'n gofyn am datwm,' a (b) rhagdybio bod argraffiadau synhwyrol yn angenrheidiol fel dolen gydiol mewn cadwyn esboniad yn nhermau achos ac effaith. Gellir osgoi y gwallau hyn os cymerir gweled fel cyfeiriad at gyflawniad ac nid at broses. Beirniedir cymhwysiad Ryle o'r gwahaniaeth- iad hwn at weled a chlywed gan yr Athro Barnes a dadleua ef mai gwell eu hystyried fel geiriau'n mynegi profiadau yn hytrach na chyflyrau neu ddat- blygiadau neu gyflawniadau sy'n weladwy o'r tu allan. Y mae'r ffordd hon o drin y broblem yn caniatáu unwaith eto inni roi gwerth ar rywfaint o anghy- hoeddusrwydd yn y dadansoddiad o synhwyro. Trafodir ewyllys rydd gan yr Athro Campbell a Mr. Mabbott. Amcanion Campbell ydyw gwrthbrofi dadl Hume mai rhith yw'r hyn a dybir sy'n ym- wybod goddrychol o weithgarwch ewyllysiol effeithiol a dadansoddi'r gwahanol fathau sydd hysbys o weithgarwch a gyfeirir gan yr hunan. Pwysleisia'n arbennig y gwahaniaeth rhwng yr hunanweithgarwch mynegiadol sy'n nod- weddu ewyllysio cyffredin a'r hunanweithgarwch creadigol a geir mewn pen- derfyniad moesol. Beirniada Mr. Mabbott honiadau diweddar y rheidiolwyr nad oes gyfrifoldeb moesol na chyfiawnhad i gosb heb reidioliaeth. Archwilir gan yr Athro Acton yr amodau y mae'n rhaid eu cyflawni er mwyn gwneud cyfiawnhad gwleidyddol yn bosibl. Dadleua, lle bo anghytun- deb rhwng dwy blaid, cyn y gall y naill gyfiawnhau ei hymddygiad yng ngolwg y 11a11 rhaid gwneud hynny yn unol ag egwyddorion sy'n gyffredin rhyngddynt. A ymlaen i archwilio'r ymhlygiadau o geisio sylfaenu'r fath gytundeb trwy apelio at y gyfraith arferol, at egwyddorion y gyfraith naturiol, at y gydwybod unigol, ac at y syniad o ddaioni cyffredinol. Trafoda'r Athro L. J. Russell y berthynas sydd rhwng gweithgarwch ymarferol â syniadau damcaniaethol, a dadleua dros y gosodiad mai syniadau mwyaf derbyniol unrhyw oes ydyw'r rheini sy'n cynnal prif sefydliadau cymdeithasol y cyfnod. Trafoda'r Athro Aaron reswm a phrofiad a deil na ddylid meddwl amdanynt fel petaent yn gwbl annibynnol ar ei gilydd. Ac er iddo anghytuno â gosodiad Mill mai cyffredinoliadau o brofiad ydyw egwyddorion rhesymegol eto fe fynn