Cylchgronau Cymru

Âmlffurfiaeth Etifeddegol mewn Meddygaeti Darlith Goffa Gyntaf Walter Idrís Jones DAVID A. PRICE EVANS, (Athro Adran Feddygaeth Prifysgol Lerpwl) Diffiniad Gellir cael amlffurfiaeth nad ydyw yn etifeddegol; e.e. cymerwch ddau frawd o Aberystwyth, ac anfonwch un i Awstralia am wyliau ym mis Ionawr tra erys y llall gartref. Wedi i'r brawd hedfan adref o'i wyliau bydd ei groen yn dangos lliw haul tra fo'r un arhosodd gartre'n welw. Dyma amlffurfiaeth-ond yr amgylchedd yn unig sy'n gyfrifol amdano. Wedyn rhaid ystyried y gwahaniaeth rhwng croen y Negro a'r dyn gwyn. Y mae'r lliw yma'n dibynnu ar etifeddeg. Er hynny nid yw'r gwahan- iaeth hwn yn syrthio dan y disgrifiad arferol o amlffurfiaeth etifeddegol am y rheswm fod lliw croen epil dyn Negroaidd a dynes wen yn gallu amrywio o fod bron yn wyn i fod yn dywyll iawn. Diffiniwyd amlffurfiaeth etifeddegol gan Ford (1940) fel math o amrywiad lie y mae unigolion gyda phriodoleddau sydd yn ddiamheuol wahanol yn cyd-fyw fel aelodau normal o'r boblogaeth. Yr enghraifft fwyaf adnabyddus i bawb yw'r grwpiau gwaed cyffredin a ddarganfyddwyd gan ARBROFION I WELD PA FFURF O'R GWYFYN BISTON BETULARIA A DDYGIR GAN ADAR oddi AR RISGL o WAHANOL LIW Rhif yr arbrawf Lliw y rhisgl Rhoddwyd Dygwyd Rhoddwyd Dygwyd ar y gan ary gan 1 Tywyll 70 31 70 12 2 Golau 92 18 Tywyll 92 8 3 Golau 40 8 40 18 4 Golau 32 7 Tywyll 32 15 Addaswyd o Clarke & Sheppard (1966). Landsteiner (1901) lle y mae unigolion yn gwahan- iaethu, h.y. y mae amrywiaeth, ond dim ond mewn dosbarthiadau pendant, sef O, A, B, ac AB. Y mae'r rhain wrth gwrs yn cael eu rheoli gan dri genyn fel y dangosodd Bernstein (1924). Trefniant Cyfundrefnol Ymddengys mai trefniant yw amlffurfiaeth etifeddegol i sicrhau parhâd yr hil. Pan fo mwy nag un ffurf o greadur ar gael yna fe all un ffurf fod ag amgenach gallu i wrthsefyll rhyw gyfnewid- iad anffafriol yn yr amgylchedd. Y mae hyn yn cael ei arddangos yn eglur yn y gwyfyn Biston betularia. Rhyw frych-olau yw ffurf gyffredin y gwyfyn, ond tua chanol y ganrif olaf gwelwyd ffurf ddu yng nghyffiniau Manceinion. Ymhen amser darganfyddwyd fod y lliw yn cael ei reoli gan ddau enedyn a bod y ffurf du yn llywod- raethol ar y ffurf olau wreiddiol a ddaeth yn lleiafrif y boblogaeth mewn rhai mannau, e.e. yn Swydd Gaerhirfryn. Y mae'r gwyfyn yma yn flasusfwyd i adar ac ystlumod. TABL I Ffurf Nodweddiadol Ffurf Ddu (golau) (carbonaria) rhisgl adar rhisgl adar