Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

5T fUBBD. ' Oes gwr na ddtngys gâriad 'I iaith ddilediaith ei Wlad," Rhif. 6. MEHEFIN, 1830. Cyf. I. DARLITH AR DDAEABYDDIAETH,* SYLWABAU RHAGBBOBAWL AR WYBOBAETH, Sfc. A DRADDODWYD GER GWYD» CYMREIGYDDION CAERLU DD EBRILL 1, 1830. GAN GRIFFITH DAVIES, Gynt o Landwrog, Arfon. Mr. Llywydd, Mae yn adnabyddus i chwi mai coleldu yr Iaith Gymraeg, a meithrin gwybodaeth ddefnyddiol ymhlith ein eydgenedl, ydynt brif amcanion y gymdeithas hon: ac wrth ystyried undeb a brawdgarwch, boneddîg- eiddrwydd a gweddeidd-dra ymddygiad y rhai ydynt yn arferyd cyfarfod, a sylwi ar yr awydd am wybodaeth a welir yn mysg yr aelodau yn gyffredinol, ynghyd â rhagor- oldeb ac amrywiaeth y Darlithiaua glywsom ynddi y flwyddyn ddiweddaf, amlwg yw fod Uwyddiant nid bychan ar ei hymgais; ac nad oes eisiau ond cydymdrechiad iddei gwneuthur yn adnabyddus er sicrhau iddi gefnogiad Boneddigion a Dysgedigion ein gwlad, ac iddei chyfodi yn un o'r sefydliad- au mwyaf anrhydeddus ymhlith ein cyd- wladwyr. Clywsom yma yn barod rai o'r areithiau mwyaf hyawdl, mewn Cymraeg loyw, a draethwyd erioed yn nghlywedigaeth yr un o honom; rhai hefyd, megis y Ddarlith yn mis Chwefror, yn profi nad oes diffyg don- iau, na medr celfyddydawl, ar ein cyd- wladwyr dan yr anfanteision mwyaf; ac ereill, megis yr hon a glywsom y mis diw- eddaf, yn arddangos nad yw cywir olygìad am ryddid etto wedi colli o'n raysg, ac yn cynnwys mewn ychydig ymadroddion fwy o resymau áiiwrthwynebol nag a welir weith- ìau mewn cynnifer o lyfrau. Nis gallaf lai na lìawenhau wrth weled y cyfryw arwyddion o gynhydd yn Uafur •Argraffẃyd yDdarlithhon yn ol Llythyr- egiadyr Awdureihun,sef ynoìyr hen ddull; ac er nad ydym ni yn arferyd y cyfryw, cyfiawn yw riweyd fodamrai o ddysgedigion Cymru o*r un farnà Mr. Davies.—öoL. aelodau y gymdeithas, a chanfod yn eu mysg fechgyn mewn oedran yn hen mewn myrfyrdod ,*f er h\ ny, nid yw ystyriaeth o'r hyn a glywsom gan ereill ond peri i mi fod yn fwy pettusgar nag o'r blaen i anturio dyfod etto ger eich gwydd; ac wrth weled cynnifer o Foneddigion parchus a dysgèdig yn fy amgylchu, rhaid i mi, yn ddiweniaith, gyfaddef fod yn ddrwg gènyf na buaswn wedi cael mwy o amser i drefnu fy syniadau, ac er parch a diddanwch iddynt, yn fwy hyddysg yn Iaith fy Mam, ac yn fwy hyawdl yn fy ymadrodd. Ond rhag difa eich amser i ymesgusodi, gofynaf—Pa Gymro, a haeddai yr enw, a all barhau yn ddigynro i edrych ar ein Cym- mydogion gogleddol,^: yn heidio i lenwi y sefyllfaoedd mwyaf parchus o'r naill ben o'r Ynys hyd y llall, a gweled ei gydwladwyr megis caethweision yn ennill eu bywioliaeth gyda'r galwedigaethau iselaf? Diammeunad un rhagoriaeth mewn nerth corphorol, na galluoedd rhesymol ychwaith, sy wedi rhoddi i'r genedl yr wyf yn cyfeirio atti yr oruch- afiaeth ar ein cenedl ein hunaiti; ond un o'r prif achosion o'r gwahaniaeth sy rhyngddynt hwy a ninnau yw, eu bod hwy wedi blaenori mewn meithriniad gwybodaeth gyfiredinol. Ac os addefwch mai dyma yr achos sydd wedi rhoddi y tir uchaf, yn ein dyddiau ni, i genedl yr hon y bu ein henafiaid am oes- oedd yn rhagori arni mewn gwybodaeth a gallu, ac yn ei chadw o fewn terfynau, onid •f Cyfeiriad at Ddarlith ragorol ar Fyfyr- dod a draddodwyd gan ddyn ieuangc ger gwydd y Gymdeithas. î Cvfeiria yr Awdwrat drigolionls-goed Celyddon.-----Gol.