Cylchgronau Cymru

I» ©ixsìís<d» " Oes gwr na ddengys gariad " I Iaith ddüediaith ei WlacC Rhif. XII.] RHAGFYR, 1830. [Cyf. i. RHIWWEBD A ©E»WY»í>WCH. Mt. Cymro,—Wrthddarllen yllyihyrau a ymddangosodd yn eich Cyhoeddiad def- nyddiol, yn nghyd à llythyr gorwych Gwil- ym Elen at Ieuenctyd Cymry, teimlais awydd neilltuol i ysgrifenu yr hyn a gan- lyna er dangos maí byw yn Rhinweddol yw y prif ddedwyddwch a all dyn feddiannu yn y byd hwn, a'rhyn hefyd a rydd obaith gadarn o fwynhau gwynfyd wedi terfyniad ei yrfa ddaearol. Wrth adfyfyrio ar y gwahanol bethau a effeithiant ar ein teimladaü dygwn i'n cof yr hyn a rydd lawenydd a boddlonrwydd, yn gystal â'r hyn aachosaanesmwythder a gofid i ni, a thrwy hyny, naill ai ychwanegu at ein dedwyddwch, neu ein suddo yn ddyfnach mewn poen ac adfyd. Amgyffred cytun'deb neu anghytuncbeb ffurfiadau ein meddwl,dadguddiogwirionedd,acychwan- egu ein gwybodaeth. sydd orchwyl perth- ynol i'r dealltwriaeth; ond y gallu sydd ynora i deimlo hyfrydwch neu ofid yw ein synwyrau, yr hyn a fedd pob anifail i ryw radd, ond mae dyn yn neulltuol wedi ei gynnysgaethu ag ainrywiol synwyrau, neu alluoedd serchiadol, mwy goruchel a phur, er gwahaniaethu rhwng y naili beth â'r llall nag anifail y maes. Os na fydd i'r gwrthddrychau a ganfydda y meddwl greu dywenydd, neu aliesmwythder, hwy a ânt heibio megys breuddwyd, heb effeithio ond ychydig, neu ddim, ar ein teimladau; ond yr holl ffurfiadau a dCerbyn y meddwl oddiwrth 'wrthddrychau a effeithiant ar y teiraladau, trwy daro ar y synwyrau, neu y galluoedd serchiadol, a roddant naill ai pleser, neu ofid i ni. Pan ffurfiom feddyliau am wrthddrychau absennol, yrydym yn debyg o'u hystyried yn dal perthynas agos â ni ein hunain, a pha fodd yr effeithiant arnom, pan yn ein gwyddfod; ond os byddwn wedi profl un- rhyw wrthddrych a effeithia lawenydd a hyfrydwch, neu boen a gofid, bydd i ym ddangosiad y gwrthddrych hwnw barhau jr un ar ein meddyliau, pan yn absenol; agan y bydd i'n hamgyffrediad o'r gwrth- ddrych hwnw aros ar ein meddyliau, felìy gallwn farnu pa un ai da ai drwg a fydd effaith y cyfryw ar ein teimladau. Gobaith am hyfrydwch ryw amser i ddy- fod a rydd i ni ddyddanwch presennol, fel y gwna golwg ar ryw anhyfrydwch achosi aflonydd-dra ar ein meddyliau yn union- -gyrchol; felly y mae dau wahanol ddull, neu ffurfiad o serch, pa rai a weithredant yn olynol ar ein teimladau. Gan fod dyn wedi ei gynnysgaethu â galluoeddserchiadol, goruwch pob creadur arall, dylem fod yn ymdrechgar i ddilynyr hyn a ymddengys i ni yn dda, ac ymadael a'r hyn sydd yn debygol o achosi poen a gofid i ni, pa un a rydd hyfrydwch presen- nol ai ni rydd; canys y mae llawer o bleser- au yn darfod, a phoen ac íinesmwythderyn ei» canlyn ; fel ag y mae poenau ar ol eu 6ymud, yn dwyn mewn amser yr hyfrydwch puraf. Os bydd i ni golli rhyw beth da wedi i ni unwaith ei feddiannu, gwna hyny achosi yr annymuuoldeb a'r anesmwythder ìnwyaf i ni; Jierwydd ni wna achosi poen a gofid yn unig, ond difeddianna ni o bob gobaith am ddedwyddwch dyfodol—os byddwn yn cael ein gorthryrou gan ddrwg, a h wnw gael ei symud, yna daw hyfrydwch ychwanegol; herwydd ni rydd hyny ddedwyddwch ac esmwythder yn unig, ond a'n rhyddha oddiwrth yr ing a'r blinder ag ydjm yn ddyoddef. Nid yw dedwyddwch gynnwys- edig mewn mwyuhad cyson o bleser, heb fyih deimlo poen ac anesmwythder, ond mewn math o gynunysgiad o'r naill a'rllall; herwydd oni fydd i ni brpfì y chwerw ni wnawn archwaethu y melys. Y fath yw sefyllfa dyn fel y mae hyd yn nod adfyd eì hun yn ofynol er ein dedwyddwch, yn gymmaint â phe bai i bob poen gael ei gymmeryd ymaith, ni fyddai ein pieserau gweddill ond ychydig iawn, a'r cyfraì ni effeithient mwyach ar y serchiadau er ein dywenydd Ein Ilawdwr doeth a'n cynnysgaethodd â gallu ohunan-ysgogiad, ac i'r dyhen o roi y gallu ífwn mewn ys- gogiad, a'n darostyngodd ì araryw boenau