Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

YDETHOLYDD. E^A gyhoeddir yn fisol; 50 cent y flwyddyn, 25 cent am 6 mis, i'w talu yn ddi-eithriad yn mlaen llaw.^jgj Cyf. 1.] REMSEN, N. Y., MAI 15, 1851. [Rhif. 11. "Profwch boh peth ; deliwch yr hyn sydd dda." i DR. JOHN PYE SMITH. (O'r Diteygiwr.) Dîau fod y gŵr gwir enwog yma yn ddyn o ryw íath o alluoedd cryfion annghyfFredin. Nid ei ■wreiddiolder yn gymaint oedd ei ogoniant, a'i allu i gymeryd i mewn yrhyn a grëai meddyliau eraill, yn yr hyu yr oedd yn rhagori, fel ag y darfu iddo drwy ymroad mawr yn ei syched am wybodaeth. enill yn deilwng iddo ei hun y clod o fod yn un o'r ysgolheigion penaf yn ei ddydd. Yn hen lyfr-gell Coleg Homerton, nid oes yno neraawr o lyfr o ddim pwys, nad yw y Dr. wedi ei farcio drwyddo, fel arwydd ei fod wedi ei ddarllen. Yr oedd gauddo hefyd lyfr-gell ei hun, yn werth cannoedd o bunn- au, yr bon sydd yn dwyn yr un nodau ; ac er mor helaeth oedd cylch ei ddysg a'i ddarllen, anaml y gellid cyfarfod â neb oedd gywiiach a mauylach mewn unrhyw gangen o wybodaeth. Y mae rbyw ddyniou i'w cael yn berchen y dawn i ddysgu a llyncu gwybodaeth yn eithaf rhwydd, ond yn amddifad o farn, a'r gallu i osod trefn ar y tryblith a grynhoant. Yr oedd yr hurtyn Dic Aberdaron, yn ddysgwr heb ei fath. Gwelais mewn ysgol laẅer gwaitb, mai nid y dysgwyr goreu, oeddynt bob amser yn berchen fwyaf o syn- wyr, er fod y ddwy dalent yn cydgyfarfod yn yr un person ar brydiau. Yr oedd y Dr. yn ddîau wedi ei ddonio yn naturiol â gradd helaeth o bob îtB, ác yr oedd ei duedd hefyd at ddysg yn hynod o gryf, a chafodd bob mantais i faethu ac i roddi ffordd fcwydd i'r duedd hono: ac yn gymaiut â bod eî feru yn gref, a'i ddawn i ddosbartbu yn athronaidd, enillodd yn gyfiawn iddo ei hun enw o fod hefyd ya ysgrifenwr anfarwol. Ganwýd ef ÿn y flwyddyn 1775, yn Sheffield, lle yr oedd ei dad yn ilyfrwerthwr parchns. Am- gŷlcbynid ëf yn ystôr (shop) ei dad â llyfrau yr hen Buritaniaid, pa rai a ddarllenai gyda blâs, ac 'ysbryd pa rai a yfodd yn helaeth. Clywais gau un o fyfyrwyr Homerton ei fod yn gwneod yr arferiad © ddarllen BcuctersSaints Rest eii waith ac eilwaith ar hyd ei oes, gan gyraaint yr oedd yn ymbyfrydu yn yr ysbryd crefyddol sydd yn ymdreiddio drwy bob brawddeg o*r Hyfr ne<bjwdd hwuw. Hysbys jm íoà yr ban Bc^giyujaid (fel ea gelwid) yn '" v ■" f ■ - XSt "^hüŵi N«wspaper--postage in tbe hynod fel diwygwyr, a gelynion gormes, yn gystal ag fel duwiolion ; a phau oedd y Dr. ond ieuanc, torodd allan y Chwyldroad hynod a fu %jtíí yu Ffrainc, augerdd yr hwn a daflodd oleu dros holl Ewrop, i ddangos camwri penaethiaid, fel ag y caufu, gyda miloedd eraill, mewn llawn weithred- iad, yr hyn yr oedd ei ddarlìen blaenoroî wedi ei ddarpar i'w weîed. Ond yr oedd trais ac annghyf- iawnder diderfyn cyn Chwyldroad Ffraiuc, er yn boenus ac annyoddefol ddigon ynddo ei hun, wedi myned yn beth goddefol hollol gyda'r diwygwyr peuaf yn y wlad hon, yn unig am eu bod wedi cyne- fiuo âg ef. Tybia llawer o benweiniad, crefyddol debygech, wrth ba rai yr wyf yn tosturio yn fwy nag yu digio, fod sefyll yn wrol yn erbyn dim, os bydd hyny yn peryglu tangnefedd, yu hollol an- nghydweddol âg ysbryd Cristionogaeth. Heb gyfeirio at y Bibl yr hwu sydd lawn o brofioa i'r gwrthwyneb, y mae cymeriad Dr. Pye Smith yn gosod y pwnc tu hwnt i ddadl. Pwy a wrthwyn- ebodd fwy ar ormes wladol a chrefyddol ? Yr oedd yn ystyried Toriaeth yn ymgorphoriad noeth o bechod, ac fel ý cyfryw darfu iddo dreulio oes i'w wrthwynebu. Pwy a ymladdodd fwy â Sosin- iaeth, ac mor efieithiol ? Pwy a ysgrifeuodd yn fwy egniol yn erbyn cysylltiad yr Eglwys â'r Llywodraeth ? Ond er cymaiut a dreuliodd y Dr. o'i oes mewn brwydrau gwleidiadol a chrefyddol, yr oedd er y cyfau yn ddiarebol am ei dduwioldeb. Fel un diarebol am ei dduwioldeb, yr oedd hef- yd yu ddiarebol o hofif o dangnefedd. Yr oedd fel Dafydd, yr hwn er treulio ei oes mewn rhyfel, a ddymunai ar i Dduw " wasgar y bobl oedd dda ganddynt ryfeJ." Anuuwioldeb yw peidio myned i ryfel pau y mae taro. Cymaiut aunuwioldeb â byny yw myued i ìyfel pan nad oes angen. Yr oedd y Dr. yn gyfansoddiadol debyg, mi feddyliaf, i Ioan y dysgybl a garai yr Iesu; ac yr oedd ei enaid o rywogaeth o ran ei chyraeriad naturiol, er cymaiut oedd ei benderfyuiad, ag a'i han- nghyuiwysai yu hollol, i wneud gorchestion fel yr eiddo Paul, Pedr, a Luther. Melaucthon oedd y Dr. yn hytrach, yr hwu uid aeth eríoed i'r uu ei- thafíon â Luther mewn ysbiyd ymladd; ac er na allai ymfírostio mewn ogymaiut gwrolwaitb, nid State 1 ceat; to other States l\ cents. ^gj