Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

CYFRINACH Y BEDYDDWYR. Rhif. 2.] CHWEFROR, 1827. [Cíf. I. BUCHEDD TYNDAL, Y DIWYGYDD. Ganwyd William Tyn- dal, Diwygydd dysgedig a scl- og, ag sydd yn enwog o herwydd gwneuthur Cyfieithad o'r Ys- grythyrau i'r Saesoneg, argyffin- iau Cymry, rhywfaint o araser cyn 1500. Barua rhai raai Cymro o genedl ydoedd. Per- thynai i Neuadd Magdalen yn Rhydychen, lle yr enwogodd ei hun trwy ei alluoedd, a thrwy dderbyn yn foreu athrawiaethau y Diwygiad, y rhai oedd yn dechreu ymdaenu trwy Loegr. Ymroddodd gyda diwydrwydd mawr i fyfyrio yr ysgrythyrau, a myfyriodd hwynt nid fel ys-, golhaig yn unig, ond gydag ys- bryd ìlariaidd a gostyngedig; gan geisio doethineb nefol, ac nid yn dwyn rheswm dynol i fesur dyfnderoedd dwyfol. Nid oedd chwaith yn foddJon i gudd- io ei ganwyll dan lestr, achadw iddo ei hun yr hyn ag oedd wedi ei ddysgu trwy ras. Cymmer- odd lawer o draferth, yn ddirgel, i ddarllen duwinyddiaeth i ara- ryw o'r myfyrwyr a'r cyfeillion yn y Neuadd, i'w hyftbrddi yn ngwybodaeth a gwirionedd yr ysgrythyrau; ac ar gyfrif hyn, ynghyd a'i ymarweddiad uniawn, yr oedd yn y parch mwyaf. Wedi cymmeryd ei raddau, symudoddd i Gaergrawut, ac cyp. i. oddiyno, ymhen araser, aeth i íyw gyda gwr boneddig o'r enw Welch, yn swydd Gaerloyw, yn athraw i'w blant ef. Tra yr aros- odd yno, cafodd ddadleuon ag abadau ac athrawon pabaidd am ddysgedigion, duwinyddiaeth, a'rysgrythyrau. Cyfieithodd yno Iyír o eiddo Erasmus, a elwid Ënchiridion militis Christiani; yr hwn, wedi ei orphen, a rodd- oddi Mr. a Mrs. Welch; y rhai a'i darllenasant yn ofalus, ac a gawsant eu hargyhoeddi am y gwirionedd yn erbyn yr abadau a'r offeiriaid pabaidd,felna ehaf- odd y rhai hyny lawer o roesaw mwyach yn eu tŷ, a rhoisant heibio eu hymweliadau. Dyg- odd hyn, fel y gallasid dysgwyl, wg ofleiriaid pabaidd y gym- mydogaeth ar Mr. Tyndal: cy- huddasant ef o lawer o heresiau wrth ganghellydd yr esgob, ger- bron yr hwn y gorfu arno ym- ddangos; ond am na allasant brofi dim yn ei erbyn, wedi ei enllibo gollyngasant ef ymaith. Wrth fyned adref, galwodd ar ryw athraw ag oedd wedi bod yn gangellydd i esgob, a chyfaill da iddo ef: wrth hwnw agorodd ei galon, ac ymgynghorodd ag ef ar amryw ranau o'r ysgrythyrau. Cyn ymadael dywedodd yr ath- raw wrtho, " A wyddoch chwi