Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

ittò S6iL JDJ^ISr OLYGIAETH Mr. W. T. REES (A/aw Ddu), a'r Parch. J. OSSIAN DAYIES. CYFROL II. RHIF 24. RHAGFYR, 1879- PRÎ3 CESäMIOG. CYNWYSEB: Y Traethodau Cydfuddugol ar y diweddar Ieuan Gwyllt, vn Eisteddfod Llanberis, a'n Llenyddiaeth Gerddorol .........133 Nodion o'r Brif Ddinas............134 Congl yr Hanesydd— Y Delyn..................135 Cyngherdd Mawreddog yn Abertawe......136 Cerddoriatth — ,c Hiraetb. am ben y daith ".........137 Cymdeithas y Cerddorion .........138 Bywgraífiadau Byrion— Mud Lenorion y Llan............139 Adolygiad.................139 " Emmanuel " Dr. Joseph Parry ......140 Y Wasg Gerddorol ............140 Hysbysiadau ...............142 Nid oes haicl gan neb gyhoeddi ysgrifau a ymddangosant yn yr Ysgol heb ganiatad, neu ynte gydnabod o ba le y cymerir hwy. Y TRAETHODAU CYDFUDDUGOL AR Y DIWEDDAR IEUAN GWYLLT, YN EI3TEDDF0D LLANBERIS, A'N LLENYDDIAETH GERDDOROL. GrWR da, galluog, allafuruB iawn oeddy diwcddar Ieuan Gwyîlt ; ac er fod rnwy na dwy flynedd bellaeh er pan fu farw, y mae mor fyw heddyw ag erioed o ran ei ddylanwad ar ein cerddoriaeth gynnull- eidfaol. Oblegyd nid oes un gymmarifa braidd yn myned heibio nad oes ynddynt grybwyllion cynhes am dano ; a cbyhyd ag y bydd yr undebau cynnulleidfaol yna (y rhai y bu ef mor llafurus i'w sefydlu) mewn bri, bydd coffa anwyl am ei enw. Ond yr oedd yn weddus i ni gael rhyw- beth mwy teilwng o'r llenor a'r cerddor talentog na'r crybwyllion byrion, a'r ad- gofion anaddfed, ond cynhes, hyn am dano yn y cymmanfaoedd gan ei hen gyf- eillion a'i ddysgyblion. Y mae pwyllgor Eisteddfod Llanberis ju. deilwng o lawer iawn o glod am gyn- nyg gwotos—gwobr mor deilwng hefyd— am draethawd ar Fywyd ac Athrylith Ieu- an Owyìlt. Y mae hyn gant o weitbiau, * mwy, yn rhagorach na phe cynnygid ffwobr am anthem gofFadwriaethol iddo; °blegyd y mae genym ddigon o'r rhai hyn bellach. ISTid oedd wahaniaeth yn y byd ychydig amser yn ol (ac nid jw y tlwymyn rcquiemydáol wedi llwyr gilio eto), pa un ai bardd, baledwr, pregethwr, neu weithiwr cyffredin, yr oedd yn rhaid cael anthem i gofio aiudano. A faint o'r rhai hyn sydd wedi chwanegu un cyfudd at faintioli eu cyfansoddwyr ? Neu, a oes rhagor na dwy neu dair o hoiynt yndeil- wng o safon ein cerddoriaeth Grymreig y dyddiau hyn ? Yn wir, y mae y rhan fwyaf o honynt mor anfedrus fel cyfan- soddiadan, fel y maent wedi bod yn des- tyn difyrwch i rai o'n prif ysgrifenwyr. ìlodd bynag, y naae yn dda genym fod pethau yn cymmeryd y cwrs y maent yn bresenol. Yr ydym yn gwybod, oddiar awdurdoddda, hebla.v tystiolaeth y beirn- iaid—y Parchn. D. Saunders a T. C. Ed- wards, a'r canolwi, y Proffeswr Bhys— fod y ddau draethawdaanfonwydi'r gys- tadleuacth, ac afarnwyd yn gydfuddugol, yn rhai galìuog a llaf urfawr. Ymddeng- ys fod y naill yn lyfr rhagorol ar hanes bywyd Ieuan Gwyllt o'i febyd i'w fedd, tra y mae y llall yn feirniadaeth alluog ar Y Gwyllt yn ei wahanol weddau arno fel llenor, pregethwr, a cherddor. Ac nid idea ddrwg yn awr fyddai i'r pwyll- gor gyhoeddi y ddau draethawd gyda'u gilydd; yn ddiau, gwnelent lyfr campus, a'r goreu yn ein hiaith o'rnaturo ddigon. Ac y mae y cyfrolau o hanes bywydau a beirniadaethau ar weithiau celfy ddydwyr, yn enwedig cerddorion Cymreig, yn hyn- od brin. Yn wir, hyd amser gwrthddrych y cofìantau dan sylw, yr oedd genym cyn lleied o lenyddiaeth gerddorol, fel yr oedd ein cerddorion o dan anfantais fawr i ddyfod yn mlaen ; a'r syndod ydyw, fod cynnifer o honynt wedi rhagori. Magodd ein Hieuan Gwyllé, coffa anwyl am ei enw, trwy ei ysgrifau addysgiadol a dar» llehadwy, chwaeth yn ein cerddorion at lenyddiaeth.; a chododd aml un ohonynt o dan ei aden yn ysgrifenwyr galluog a defnyddiol. Teg yw i ni, o ^nlyniad^