Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

TWR GWALIA. D A N O L Y G I A D I S A A C H . iì A R 11 I E S "ìSoìs Wtt* gaölu Mííu" Rhifyn 8.] AWST, 184:3. [JPris 3c. CEJLfi R E N YR ELLJLL . (THE HOBGOBLIN'S HOLLOW TREE.) Yn Mharc Namiau^^j^Jáfdrion, cartrefle Syr RoBert W. Vychan, Barwnig, boneddwr ag oedd anrhyd- eddus ac uciiel mewn parchedigaeth, ac a fu yn gynddrychioJwr y Sir am flynyddau. Yr oedd y dderwen wag- fol hon yn sefyll hyd ychydig o flyn- yddoedd yn ol, ond wedi ei churo gan amser, nes agos wedi darfod blaguro, ond eto yn deilio yn ei changenau, ond yn wahanol i dwf y coedydd gwyrddlas ag oedd yn agos ati o amgylch. Ar y lOeg o fis Gorphenaf, 1813, hi a syrtltiodd yn ddisymwth i'r llawr, wedi ei Ilwyr adfeilio gan Jaw araf amser. Ychydig o oriau cyn i'r goeden hon gwympo, tynasai Syr Richard Coît Hoare, bortread o honi, trwy yr hyn y cedwir ei llun yn gystal a'i hanes am lawer o flynyddoedd. Y mae yn ei darlunio fel y safai y pryd hyny wedi ei thrywanu a'ì chafnu gan amser, a'i deifio gan fellden ; a'i changhenau dirisgledig a gwywedig yn dangos gwahaniaeth hynod wrth ei chydmaru â phrydferthwch a gwyrddlesni y goed- wig yn gyffredin. Tra y parhaodd rhyfeloedd Owen Glyndwr, o ddeutu y flwyddyn 1400, cefnder i'r campwr a'r dewr ryfelwr Owen, ag oedd y pryd hyny yn byw yn Nannau, enw yr hwn oedd Howel Sele, a omeddodd yrnuno a'i gâr yn achos ei wlad er ei hamddifiyn ; ac obíegyd hyny, a wnaeth ei hun yn neillduol atgas i Owen, ac o herwydd hyny, gelyniaeth erwin a gynyddodd rhwng y ddau dywysog enwog a gwrol, yr hyn a feithrinwyd mewn gelyniaeth creulon, a phob ochr am ddial mewii drygwýu. Howel Sele, a laddwyd wrth heJa, gan ei gefnder Oweú Glyndwr, ac a guddiwyd ganddo dros hir amser yn moncyíFceuol y dderwŵi. Yr oedd Owen yn ddigofus wrth HoweJ, am iddo nacau amddiffyn ächos ei gâr a'i wlad ; ac felly buont ýii hir mewn ÿhiräfael a'u giJydd. Ond 15)