Cylchgronau Cymru

Y CERBYD CERDDOltOL. OOO' u Cenwch fawl yn ddeallüs." Psalm xltii. 7. " PA FODD Y GALLAF ODDIEITHR I RVW ON FIT NGHVFARWYDDO ? " ACT, VIII. 31. Rhip 5, a 6.] PRIS WYTH CEINIOG. [Cffrol I, TRAETHAWD AR ELFENAU CERDDORIAETH. (Parhad o tudalen BQ.) PERTHYNAS BERORIAETHOL SEINIAU Y RADDFA. (Relationship of the Notes of the Scale.) Y gyfres fwyaf syml a naturiol o seiniau a ellir ei ffurtio yw y raddfa drydouawl, (diatonic scale). Dyma hi— -&- TT -&- T3L -&- XZ -O ~jOO Y prif seiniau yn y raddfa hon yw y gyntaf, y bumed, a'r wythfed. Dyma nhw— s: -o- -o- 3 5 8 Y mae y prif seiniau yn ddigon i ddangos cywair (key), a chyweirnod (hey note) y raddfa, mor eg- ìur t'eí ag y gellir bod yu sicr o'r naill a'r ilall, er i'r seiniau eraill gael eu gadael allan. Gwyr pob un sydd yn gwybod rhy wbeth am berthynas sein- iau y raddfa mai perthyu i raddfa C, yn y cywair llon y mae y pedair sain uchod; ac mai perthyn i raddía A} yn y cywair ileddf y mae y seiniau can- Iynol,— -Ö- 1--- u-U= t/ 1 3 5 8 Defnyddier y seiniau eraill heb y prif seiniau, a bydd yu anhawdd gwybod i ba raddfa y perthyn- ant, Dyma anghreitt'tiau,— o Q -ö- "ö" ii -ö- &------------- Ond trwy gyfleu y seiniau yna ar ddull cord, a dwyn y sain uchaf i'r gwaelod, gall y rhai sydd yn deali ffurflad a pherthynas cordiau wybod mai perthyn i raddfa C y mae y pedair sain flaenaf, ac mai i raddfa A y perthyna y pedair olaf, a'u bod yn arwain yn naturiol i'r cyweirnodau hyny; a rhwng y cord arweiniol a chord y cy weirnod y mae holl seiniau y raddfa yn cael eu cymeryd i mewn; fel hyn,— Cywair llon. Cywair lleddf. fl ISË Y mae pob cyfansoddiad cerddorol yu seiliedig ar raddfa natur, ac yn cael ei nodweddu a'i lywod- raethu gan ei phrif seiniau. Y cyweirnod, neu y tônydd, yw y sylfaen, ar yr hwn y mae yr oll yn ymddibynu. Y pumed y w yr agosaf ei berthy nas â'r cy weirnod, a llywydd y cyfansoddiad, yn enwedig ei ddiwedd- ebau perffaith, Y mae yn sain gyffredin yu nghord y tónydd, fel yn ei gord ei hun. Y trydydd yw yr ail o ran perthyoas â'r cyweirnod, a'r penaf o ran ei ddylanwad nodweddiadol, am mai efe sydd yn sefydlu y cywair. Dj^na y eyf- ryngau y gwneir mwyaf o ddcfnydd o honynt wrth gyfansoddi, ond ni ellir cynnyrchu ilawer o amry w- iaeth peroriaethol, cynghaneddol, nadryehfedúyl- iol, heb ddefnyddio y cyfryngau eraill. Y mae gan bob un o honynt ei le, ei swydd, a'i ddylanwad. Yjpedwarydd yw y nod uchaf yn mhedrawd isaf y roddíà, (gwel tudaleu 10,), ac a elwir yu îslywydd (snbdominant), ar gyfrif ei sefyllfa fel pumed îslaw wythfed y raddfa, ac yn neiliduol ar gyfrif ei dueddrwydd i bwyso i gord y tônydd yn y ddiweddeb eglwysig a elwir plagal cadence. * Y chweched sydd ganol-sain rhwng wythfed y tônydd à'r îslywydd, fel y mae y trydydd rhwng y tônydd â'r lly wydd. Y mae y chweched yn llou yn y cywair lion, ac yn lleddf yn y cywair lleddf. Yr eilfed a leinw y cyfwng rhwng y tônydd â'r trydydd, ac y mae tôn rhyngddo â'r tônydd yn y ddau gywair. Y seithfed a leinw y cyfwng rhwng y chweched â'r wythfed, ac ar gyfrif ei dueddrwydd i esgyn i'r wythfed a elwir yn nod arweiniol (leading note). Yn y cywair lleddf y mae yn fynych yn cael ei ddyrchafu trwy lounod, i'w ddwyn o fewn hanner tôn i'r cyweirnod, neu y tônydd, fel y mae yn y cywair llon. * Gall yr efrydydd a ddymuna gael anghreifiliau o'r ddiweddeb a nodwyd droi i'r cyfansoddiadau canlynol, y rhai ydynt yn terfynu ynddi:—"Jubilate, in A major," Dr. W. Boyce; " Sanctus, in A major," Dr. S. Arnold; " Hallelujah Chorus," a'r " Coronation Anthem," Handel j ,: Gorpheawyd," ac "Udganiad y Seithfed Angel," T. Jones,