Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y BEDYDDIWE. Cyf. VIII.] MEHEFIN 1849. [Rhif. 90. jasssssssate YR EGWLYS. GAN J. WILLIAMS, Drefnewydd. Rhif. II. Fe wel y darllenydd yn dda droi i'r Bedyddiwr am Fawrth, ac efe a genfydd dan yr erthygl hwn, mai y peth olaf a ddywedasom oedd, " Fod ffaith fawr a gogoneddus yn rheswm, yn cymhell djsg- yblion Crist i ddwyn ffrwyth lawer." Ond nid hyny yw y cwbl y sydd yn gyn- nwysedig yn yr efengyl; oblegid y mae hi yn ddatganiado ffaith gymmwynasoì, ao yn ddadguddiad o radionus dosturi y Gor- uchaf: a bod y cyfryw, nid yn unig yn effeithio ar y galon, ac yn galw i weith- rediad rai o'r egwyddorion mwyaf nerthol sydd mewn dyn, eithr hefyd yn cynnwys gorchymyn dystaw, sydd ry amlwg i alw am brawf. Beth, rnewn byr eiriau, yw yr efengyl, ond cyhoeddiad, dadleniad, eglur- brawf o un gosodaeth o ddirfawr bwys a dyddordeb i ddynion, a hwnw yw, " Üuw cariad vw." Nid ywdoethineb (athron- iaeth) Duw yn dysgleirio mewn dim yn fwy nag yn hyn. Y mae y moddion wedi eu cwbl gyfaddasu i ateb y dyben—"cym- inodi y byd âg ef ei hun." Dyma yr unig egwyddor ar yr hon y gatlasid sylfaenu unrhyw gynllun er adnewyddu a thraws- ffurfio ein natur lygredig. Ymddengys hyn yn anilwg ped ystyriem athroniaeth y pwngc. Nid rhaid hysbysu i'r darllenydd meddylgar, fod gwirioneddau syml yn bod, y rhai ydynt eglur ynddynt eu hunain, heb eisiau eu profi eu hunain, ond sydd angenrheidiol a gwasanaethgar er profl rhai ereill, a'r sawl hefyd ydynt gynseiliau rhai mwy cymhlethedig a dyrus. Y mae y gwirionedd sydd i'w brofi yn gorphwys ar ddau o'r rhai hyn. Y cyntaf yw hwn, Pethau cyffelyb a gynnyrchant eu cyffelyb. Yr ail yw, Pethau gwrth- WYNEEOL A ORCHFYGIR DRWY BETHAU gwrthwyn ebol. Lihe thingsproduce their lihe. Contraries are subdued by coŶitraries. Y mae yr egwyddor flaenaf yn treiddio trwy holl weithredoedd y Goruchaf, yn holl daleithiau ei ly wodraeth—creadigaeth, rhagluniaetb, a gras. Nid oes eisiau profi hyn i'r Amaethwr, y Garddwr, neu y Llysieuydd. Y mae yr egwyddor yma yn ymddangos yn eglurach fyth, o bai modd, yn y greadigaeth anifeilaidd, nng yn y greadigaeth lysieuol. Yr unig gyffelýb- Cyf. vin. rwydd a ellir ei ganfod rhwng y naill tìoäeuyn a'r Ilall, yw yr hwn sydd yn gynnwysedig mewn unrhy wdeb; eithr mewn plenlyn, mae nid yn unig y tebygol- rwydd cyffredínol rhwng bodau o'r un rhywogaeth, ond y mae yma debygolrwydd neillduol i'w rieni. Y mae yr un egwyddor i'w chanfod yn yr hyn a elwir y byd moesol. Y mae cariad yn cynnyrchu cariad—câs yn cenedlu càs—digofaint yn cael ei orchfygu gan gariad—drygioui drwy ddaioni. Y mae ffeithiau hanesawl yn profì yr egwyddor yma. A pha beth, yn wir, yw hanesyddiaeth namyn gweithrediadau. eg- %vyddorion a ffeithiau gwedi eu cofnodil O weithrediad yr egwyddor yma, y mae genym engraifft effeithiol a godidog yn hanes Dafydd, pan oedd Saul yn ei erlid yn anialwch Engedi; yr oedd efe, a'r ych- ydig wŷr oedd yn ei ganlyn yn ymguddio mewn ogof, pryd y daeth y brenin â'i blaid i mewn. Galíasai Dafydd laçtd y brenin 'pe dewisasai, a'i gyfeillion a'i cynghorent i wneuthur hyny. Eithr Dafydd'afwriadai weithredii ar egẁyddor arall. Nì wuaeth efe ond tori cŵr mantell Saul yn unìg. "VTedi i'r brenin f'yned allan, Dafydd a'i dilyrtŵdd tic a alwodd ar ei ol. Y canlyn- iad a ellir ei adrodd yn iaith ýr yagrythyr, " A phan edrychodd Saul o'i ol, Dafydd a ostyngodd ei wyneb tua'r ddaear, ac a ym- grymodd. A Dafydd a ddywedodd wrth Saul,Paham y gwrandewi eiriau dynion, gan ddywedyd, Weíe y mae Dafydd yti ceisio niwed i tiî Wele, dy lygaid a welsant y dydd hwn ddarfod i'r Arglwydd dy roddi di yn fy llaw i heddyw yn yr ogof; a dywedwyd wrthyf am dy ladd di; a dy- wedais, Nid estynaf fy llaw yn erbyn fý meistr; canys eneinniog yr Arglwydd yw efe. Fy nhad hefyd, gwel, ie gwel gẃr dy fantell yn fy llaw i; canys pan dòraw ymaith, gẁr dy fantell di, heb dy ladd, gwybydd a gwel nad oes yn fy üaw i ddrygioni na chamwedd, ac na phechais i'th ecbyn; eto yr wyt ti yn hela fy einioes i i'w dala hi. Barned yr Arglwydd rhyngof fi a thithau, a dialed yr Arglwydd fi arnat ti; ond ni bydd fy llaw i arnat ti. M'egys y dywed yi hen ddiareb, Oddiwrth