Cylchgronau Cymru

Cyf. VIII.] GORPHENHAP, 1849. [Rhif. 91. YR EGWYBDORION DECHREUOL MEWN CRISTNOGAETH. LLYTHYR III. 1 Adgyfodiad y Meiuw.—Y Farn duagwyddol."—AttoDiad, &c. Pe elid i gwplysu yr egwyddorion dan sylw, myfi a gyraeradwywn y drefn sydd wedi ei dilyn genyf yn fy llythyrau hyn, pa rai, yn awr, ynt ger gwydd y darllenydd ; ac n dybiwn eu bod yn gwasanaethu fel y canlyn: sef yw hyny, y ddwy gyntaf, "diwygiud a tfydd," math o anhebgorion gofynoí ydynt yn yr ymgeiswyr, er cael derbyniad i deyrnas Crist. Y ddwy ddi- lynol, sef "bedydd ac arddodiad dwylaw," ydynt yn fath o ddefodau cychwyniadol (rites ofinüiation), yn cael eu gweinyddu ar y rhai a fernir yn gyniwys, yn eu der- byniad i mewn. Y ddau olaf, sef "adgyf- odiad y meirw, a'r farn dragywyddol," ydynt yn gwneud i fyny olygiadau, tybiau, neu "gyftes ffydd " y gwir ddeiliacl- Y cain cyntaf yw cymwysder :—yr ail, yw derbyniad:—a'r trydydd, yw dàl y tradd- odiadau. Egwyddor 5ed.—Adgyfodiady tneirw. Yr oedd y pwngc hwn, i'r patrieirch a'r proffwydi, i raddau ehelaeth yn am- guddiedig. Gwelent ddydd Crist, a llawenychent; ond dydd yr adgyfodiad iddynt hwy, nid oedd mewn un modd, yn un o'r pethau amlygaf. Yr oedd pellder, cymylau, a thywyllwch, yn cyfryngu rhyng- ddynt â'r boreu gwyn gwawlaidd. Fal y canlyn y cwynai y patriarch Job: "Fel y derfydd y cwmwl ac yr â ymaith ; felly yr hwn sydd yn disgyn i'r bedd ni ddaw i fyny mwyach. Y mae gobaith o bren er ei dori, y blagura efe eto, ac na phaid ei fiagur ef a thyfu ; er heneiddio ei wreiddyn ef yn y ddaear, a marweiddio eifoncyffefyn y pridd: —efe a flagura oddiwrth arogl dyfroedd, ac a fwrw ganghenau fel planhigyn, (planhig- yn ieuangc) : ond gwr a fydd marw, ac a dorir ymaith ; a dyn a drenga a pha le y mael" Yr oedd yn "djsgwyl" cyfnewid- iad, mae'n wir: ac yn penderfynu dysgwyl a gwrando hefyd; ond wrth ganfod y mynyddau, y creigiau, a'r cwbl yn newid yn eu hagweddau, a'r marw yn aros yn yr un sefyllfa, yr oedd " gob^ith dyn" yn gwanychu, os nid ar brydiau yn cael ei Cyf. viii. lwyr " gollu ;" naturiol ydoedd gofyn, "A fydd efe byw drachefu%" Nid oedd sicr- wydd: od oedd gobeithion, yr oedd an- nhebygoliaethau hefyd. Anhawdd meddwl fod yr ymadrodd a ddyfynwyd gan yr Argiwydd Iesu, " Myfi yw Duw Abiaham, a Duw Isaac, a Duw Jacob," wedi ei fwriadu i brofî adgyfodiad y meirw ; eithryn hytrach i brofi anfarwol- deb yr enaid, neu sefyllfa ddyfodol; yr hyn hefyd a wadid gan y Saduceaid. A ganlyn yw y defnydd a wnaeth Efe o'r ymadroddiad, "Nid yw Duw Dduw y meirw, ond y byw." Am gyrff Abraham, Isaac, a Jacob, ineirw oeddent y pryd hyny, ac ysgatfydd, yn awr hefyd", canys ni pher- ffeithir hwynt hebom ninau. Felly, nis gallaf fi, yn fy myw, weled fod dim yn y dyfyniad, nac yn y defnydd cymwysiadol a wnaed o honaw sydd yn profi adgyfodiad y corff, tra y mae y dyfyniad a'r cymh wysiad yn dra phwrpasol i " brofi anfarwoldeb yr enaid. Y mae amryw destunau ereill yn yr Hen Destament, a gymerwyd gan rai, a hwy yn annheilwng o'u cydnabod y mwyaf golalus o'r beirniaid, fel yn cynwys adgyfodiad y meirw. Caiff y rhai canlynol i'od yn eng- reifftiau : Salm xvii, 15. Y mae Ẃalford, ac efe yn feirniad dysgedig a llygad-graff, yn cyfieithu yr adnod iiona fel y canlyn:— " As for me, 1 shall bchold thyface in righte- ousness : I shall bc satisfied wJien thy glory awaheth; or, ichen thy lihencss is auahed." Os felly, gogoniant neu ddelw Duw oedd i ddihuno, ac nid y Salmydd. Ymeddwl yw, fod Dafydd pan yn tfoadur rhag Saul, yn ymgysuro yn y gobaith yr adferid ef drachefn i gymdeithas a phresenoldeb ei Dduw,i'wfwynhau-Ef rnewn modd bywiog; yrhyn.iddoef, fyddaiyn gyflawn foddineb. Hefyd, Salm lxxi, 20. Walford eto, "Thou, loho hast shewn me many great troubles, hast revived me; ancl from the deepplaces oftheearththou hastraised me." Os felly, cyfeirio wnai y Salmydd atwared- igaethau oeddent eisioes?oe(/imyned heibio: 2 c