Cylchgronau Cymru

Ofnwch Ddnw. Anrhydeddwch y Brenin, RHIF. LX1V. CHWEFROR 1824. LLYFR III, BYR-HANES AM VR ENWOG SYR WILIAM JONES. <Parâd tu çlal. 292.) Y^N fuan ar oi i Svr Wiliam gael ei hennodi i'r Swydd grybwyiledig dan Lywodraeth Lloegr yn vr ln- dia Ddwyreiniol, . cychwynodd ei â'i wraig tuag yno, sei yti Ebrill 1783. Yti yspaid ei fordaith ffurfiodd yn ei feddwl lawer o ôrebwyiion y rhai y tybiai yn fuddiol iddo eii cyflawnî pan gvr- haeddai ei selyílfa newydd ; megys cyhoeddi Efengyl Luc yn yr Ar- abaeg, y Sainiau niewn prydydd- iaeth Persiaeg : «mryw draethodau cyfreithiol ynyi ieithoedd hyn. Ar faethodd hefyd ysgrifenu ar FJg- wyddorion cyfieithiau Lloegr; banes rhyfel yr Ameiica: &c. &c. Ohd ni cbauiatâodd pwysfawrog- rwydd ei orchwyiion swyddogol iddo ddwyn odid o'r gorchwylion hyn i hen. Vn y mis Medi canlynol cyr- iiaeddodd Calcutta, lle y cafodd ddeibyniad tra chroesawgar. —Yn fuan ar ol sefydlu yn y sefyllfa newydd hon, rhanodd ei amser yn ddosparthiadau^ fei na byddai i'r naill ran o'i orchwylion ormesu ar amser y Ueill. Cyrj peo. hir sef- ydlocld yno fiymdeithas o ddysg- cdigion i gyd ìafurio âj ef yn yr ymgais am helaethiad o'r wybod- aeth ddwyreiniol; a bu ymdrech- iadau yr unrhyw Gymdeitbas yn llwyddianuus i grynoi ynghyd lîaws o ddefnyddiau tra chywrein- ion, fel y mae ei hysbysiadau yn dangos, o ba rai y cyhoeddwyd tri liyfr yn amser. Syr Wiliam, a'i waith ef ei hun yn cynnwys rhan Qa heiaeth o honjjpt —í'r dyberj o allu riyfod o hyd i'r trysorau dwyr- einiol hyn, gweiodd fod yn gwbl angbenrbeidiol bod yn byddysg vn y Sanscrit;* am byny ymroddodd i'w dysgu gydag ystigt-wydd, a hyny yn fwy ain ei fod yn gweled y byddái adnabyddiaeth o'r iaith hòno yn dra gwasanaethgar iddo hefyd tuag at fanylach gwein- yddiad o'i swydd farnedigol, gan fod y prif gyfreithiau Hindostan- aidd yn ys.gi ifenedig ynddi. Ac yn ol ei arferol gyrhaeddiadau, cyd bod o hono vno 4 blynedd, yr oedd nid yn unig yn aüuog i ddar- llen yr ben ysgrifenadau hyny, ond hefyd i wahaniaetbu yn feirniadol rhwog gwael a gwych ; a byny gyda ohymmain o synwyr-bwyíl nes oedd y Brahminiaid eu hunain yn gorfod cyfaddef ei graffineb. Efe a gasglodd, a gyfieithodd, ac a gyhoeddodd amryw hethau tra cbywreinlawn o'r defnyddian hyny. Ond, och ! dyma gywair ' ei baues yn Ileddfu ; dyma olygfa eî fywyd yn ymoymyln ; dyma ol- wynion ei ddysg-rediad yn arafu ! Brau yw cnawd er ei oyfanneddu gan y gloywaf o eneidiau ! Pa mor belled y h« dygnedd myfyrdod *'Satiscrìt yw mam-iaith Hindostan; a dywedir ei bod yn dra lliosog ei geiriau. Y mae ynddi lawer o enwau yn cael eu harferyd i arwyddo yr un peth Mae i'r haul uwchlaw 30 o enwau—i'r ileuad uwchlaw 20—i dy 20—i gareg 10—ì ddeilen 5—i epa 10—i fuwch, &c. Gwel hefyd Daearyddiaeth, t. d. 2C9»