Cylchgronau Cymru

GOLEUAD CYMRU. OFNWCH DDCW. ANRHYDEDDWCH Y BEENIN. Rhif. exxxvi.] CH WEFROR, 1830. [Llyfr vm. BYWaRAFPIAD. COFIANT BYR AM Y P^RCH. JOHN LEWIS, O LÜNDAIN, IV hwn afu furw, Tachwedd 13, 1829, yn 54 oed. bu yn arferiad gan yr Eglwys yn ì N mhob cenedlaeth ac oes, er pan y mae gan Dduw Eglwys ar y ddaear,mae efe wedi gofalu am fugeiliaid iddi wrth fodd ei gâlon, y rliai a'i porthant hi â gwyüod- aeth, ac â deall. Ier. iii. 15. Yr oedd Enoch, y seithfed o Adda, ynuno'rbugeiîiaid hyn. Iud. 14, 15; ac o hyny yn mlaen trwy holl oesoedd y "byd, cyfododd Duw fugeiìiaid yn ei Eglwys, a gwyliedyddion ar furiau Sîon, hyd onid ymdda.igosodd y Pen Bugail ac Esgob ein heneidiau yn y cnawd : yr hwn, ar ol iddo orphen gwaith ein iachawdwriaeth ar y ddaear, a esgynodd uoruwch yr holl nefoedd, fel y cyflawnai bob peth, ac efe a roddes rai yn apostolion, a rhai yn brophwydi, a rhai yn efengyìwyr, a rhai yn fugeiliaid ac yn athrawon; i ber- ffeilhio'r Saint, i waith y weinid- ogaeth, i adeiîad eorph Crist: ac fel hyn y bydd yn barâus, hyd oni ymgyfarfyddo yr holl sainí yn undeb fiydd, a gwybodaeth Mab Duw, yn wr perffaith, at fesur oedran cyflawnder Crist. Gwelodd yr Ysbryd fìlân yn dda i gofnodi bucheddau a marw- olaethau llawer o'r enwogion hyny, yn yr Ysgrylhyrau Sanct- taidd, sef yr IIen Destament a'r Newydd : ac er, efaliai, na bu gweinidogion yr Efengyl mor enwog mewn doniau, duwioldeb, llafur, a defnyddioldeb, gwedi yr oes apostolaidd agoeddynt yn yr oes hono a chyn hyny; etto, mhob oes, o hyny hyd yn awr, ysgrifenu cofiant o fucheddau ei gweinidogion a'i hathrawon eri- wog a defnyddiol. Ac arferiad ganmoladwy iawn ydy w ; oblegid ebe yr ysgrythyr, " y cyfiawn a fydd byth mewn coffadwriaeíh," a pha fodd y cyflawnir yr ys- grythyr yna heb hyny ? Ilebiaw hy ny, mae peidio gwneuthur rhy w goffadwriaeth o wenidogion enw- og yr Efengyl, yn dangos an. mharch mawr arnynt, a difatter- wch mawram danynt, aroliddynt dreulio ac ymdreulio er ein lles ni drwy y rhan fwyaf o'u hoes. Hefyd; mae y cyfryw ymddygiad esgeulus, yn dangos anniotch- garwch mawr i Dduw, yr hwn a'u doniodd ac a'u rhoddodd i'r Eglwys erei Hes a'i hadeiladaeth ysbrydol. Chwaneger at yr ys. tyriaethau uchod, y fendith, a'r ' dyddanwch sanctaidd, a allai Haueroedd (yn enwedig pregeth- wyr ieuainc) gael, drwy ddarìlen hanes bucheddau a llafur, y rhai a'u bkienorodd yn ngwaith sanct- aidd y cysegr, yn ngwinllan yr Arglwydd. Mae yn ddrwg genyf orfod cwyno, fod ein cenedl ni wedi bod yn ol am hyn, sef ysgrifenu cofiant o'u gw^midogion, mwy nac yr un genedl grefyddo!,efallai yn y byd Cristionogol. Llawer- oedd o weinidogion enwog a llafurus iawn, mae'n debyg, a seiniasant yr udgorn mawr ar