Cylchgronau Cymru

Ÿ GEINIOGWEUTH. Sir DrefáLdwyn. Ýmwelodd rhai o'r Diwygwyr cyntaf â rhai manau yn ngẅaelod sir Drsfalwyn (bu Daniel Rowlands yn Llanwyddelan yn agor y capel c.yntaf yno, a galwent y cyfarfod yn Assosassiwn), bendithiodd yr Arglwydd eu llafur i ddychwelyd rhai ato ei hun. Ond yr oedd y rhai a alwyd gan mwyaf yn isel o ran eu hamgylchiadau, ae yn fychainiawn o ran eu gwybodaeth—yr oedd y nifer fwyaf o honynt heb fedru gair ar lyfr. Cododd yma rai pregethwyr yn foreu: ond nid oeddynt yn gallu galw sylw y wlad. Yr oedd rhai o honvnt yn Dodedig mewn crefyddolrwydd a ffyddlondeb : dyoddefodd rhai o honynt lawer yn ashos crefydd—bu Lewis Evan am büm mis jri garcharor yn Dolgelley. Yr oedd rhai o'r hen frödyí duwsol yn amddifaid o'r gwrolder oedd yn anghenrheidiol i'r ámser a'r gẃaitii. Yr oedd Evan Williauis yn hynod o ran ei grefydd a'i ffyddlondeb, ondos dygwyddai iryw un mewn dillad gwychión ddyfod i'r oèdfa darfyddai yn y fan, yr oedd yn arswydo ysnodenau ä mantelli cdch- ion. Clywais ei nai, sef v diweddar Mr. E. Griffiths; yn adrodd am un tro, ar oì i Ev*n Williäms ddarlien ei destan. daéth gwráig mewn mantell gcíh i'r tỳ, a rfechreuödd yr hen frawd gryUu a phesychu, a galwodd ar ei nai i ddyfod yn ei le iroi gairogynghor i'i bobl. Yr oedd an.ryw o'r hen brdgethwyr cyntaf vn tìrä chref • yddol, ac yr oedd eu cynghorion yn fuadiol i'r ychydig saint; etö nid oeddynt yn meddu y cymhwysderau ánghenfheidiol i wynebu ar wlad falch a chaled ; yr oedd yn rhaid cael mwy o nerth, gwyb- odaeth, a dawn, eto yr oedd ëu byẃydau dyoddefgar a sanctaidd yn parotöi y wlad i dderbyn yr efengjl. Cafodd gwledydd eraill eu hanrhegu yn foreu â gwyr wedi eu gwisgo â nerth, gwyr na wyddent beth oedd ofni wyneb gwreng na booeddig, gwyr ag yr oedd y miloedd yn cyrchu i'w gwrandaw, ie, gwyr ag yr oedd eu pregethau yn disgyn fel tân i galonau eU gwrandawyr. Ond ni welodd Argl wydd y c vnhauaf yn dda godi yi un o'r fath yn ngwaelod swydd Drefaldwyn hyd ddechreü y ganrif hon. Hefyd, bu yr ym- raniad rhwng Rowlands a Harris vn àttalfa fawr i iwyddìant cref- ydd yn y parthau hyn. Yr oedd Harris wedi bod trwy waelod y sir yn pregethu, ac yr oedd llawero'r ychyaig broffeswyr yn dwyn mawz zel drosto; symudodd rhai i ürefecca, ac yn eu mysg nain yr ys- grifenydd, ond dychwelasant yn eu hol yn hynod wywedig o ran eu crefydd. Yr oedd math o farwolaeth ys^rydoi wedi ymdtenu tros tynt fel na buont ond niwëi i gref ÿdd am weidill eu hoes. Rhoddodd ün pregethwr gobeithiöl o'r enw D. Jehu i fyny bregethu oddiar ddî- galonoid, ac ni du o nemawr werth tra bu ar y ddaear. Yr oedd ym»' ÖORPHENAF, 1850.] H