Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Iftrotl & ISrfrtŵẁtom*» RniF. 51.] MAWRTH, 1031. BY WGRAFFÍ AD [Cyp. V. CAERLÜDD. -vw»^j|J(g'vm— GWR teilwng, cyfriföl, ac enwog hwn, a anwyd mewn lle a elwir Pen- alllati-isaf, yn nililwy Gelligaer, gerllaw Hengoed, ac nid tioppell oddiwrth dref Caerpliili, yn Morganẁg. Nid yw yr ys- grifeuydd ytí gwybod yn sicr pa flwyddyn y ganwyd ef, ond tybia mai yn 1724 neu IT'25» Yr òedd ei dad yn dal y fferm a giybẅyllwyd uchod. Yr oedd ef a'i wraig, ac hefyd ei feib henaf a'i ferch yn aeíodau o eglwys y Bcdyddwyr yn Hen- fíoed yn amser y Parch. Morgan Griföths, ac y hiae yn debygol iddo ef ei hun gael ei argyltoeddi dan ei weinidogaeth, Plen- tyn olaf ei riaint oedd, a llawer ieuengach nà'r lleill. Fal y Parch. David Rees,* efe a ddangosodd chwaetlt yn ieuangc am (Ulysgeidiaetb, a syched mawr ar ol gwy- bodaeth; ond meddylir nad oedd efe yn bollol mor ífodiog a*r blaenaf ar ei gycli- wyniad cyntaf. Yn wir, nid yw yn ym- ddangos fod yf amser hyný y fath athrofa yn agos, iich o fewn cyrhaedd ei dad, a bono yri Brynllywarch, i ba nn y danfon- wyd DavidRees; ac nid oedd ei dad, fe allai, ar y cyntaf, mor awyddus i'w ddwyn i fynu mewn dysgeidiaeth, os, yn wir, oedd mor alluog i wneud hyny ag yr ym- ddengys fod tad David Rees. Mae yn debygol, páfòdd bynag, iddo gael ei ddan- fon yn Hed fuan i ryw ysgol, naill ai yn ci blwyf ei hun neu rywblwyf cymmydog- aetliol, Ue nad oedd ei gyfleusderau, gellid nieddwl, ì gyrhaedd dysgeidiaeth yn fawr- ion. Ar ol hyny, wedi iddo ddyfod i oed addas, penderfyiiodd ci dad ì ei osod i ddysgu cëlfyddyd; otìd nid yw yr ysgrif- * Gwel ei Fywgraflìad yn Nghyf. 4. tudal. 23. Cyf. V. enÿdd yn gwybod pa un a wasanaethodd ei amser allan i gyd neu beidio; ond, i'r gwrthwyneb, ttieddir ef yn hytrach i feddwl na wnaeth hyny. Pa fodd bynag, efe a dueddwyd yn fuan at grefydd a duwioldeb, ac yr oedd felly, mae yn de- bygol, i ryw fesur, cyn iddo gàel ei bren- tisio. Gellir hefyd betìderfynu fod ei feistr yn ddyn crefyddol o'r ün enẅad, os nid yn aelod o'r un eglwys a'i dad; fel nas gallai gwrdtl yno âg un gwrthwyneb- iad neu anghefnogrwydd i ddifrifoldeb a duwioldeb. Pa fodd bynag yr oedd hyny, mae yn sicr iddo ef uno à'r eglwys pan oedd yn dia ieuangc, niae yn debygol pan nad oedd yn bymtheg neu un ar byin- thegoed. El ddifrifoldeb hynod, ei ddi- wammalrwydd, a'i ymddygiad duwioifry- dus, yn fuan a dyriodd sylW, fel y barnodd yr eglwys a'igyfeillion mai eu dyledswydd oedd eì gefnogi, gyda golẅg ar ddefuydd- ioldeb gweinidogaethol. Yr oedd ei awydd am ddysgeidiaeth yn fawr iawn, i ac nid ocdd ei riaint a'i gyfeillion yn ang- hymmeradwyo hyny; ond pa fodd i gael hyny ôedd yr anhawsdra. Yn ffodiog iddo ef symttdwyd yr anhawsdra hyny yn fuan. Yr o'cdd oddeuttt yr amser hyny athrofa fecban wedi cael ei sefydlu yn Nhrosnant, yn agos i Bontypẃl, lle gosod- id amryw wýr icuaingc a fwriadid i'r weinidogaeth i gael addysg, dan ofal dyn o'r onw Mathews, yr hwn óedd yn ysgolaig rbagorol. Ar ba amser yr aeth gwrthddrych y Bywgrafiìad hwn yno, nis gall yr ysgrifenydd ddywedyd yn bender- íynol. Yr oedd hyny, mae yn dcbygol, yn 1740; o'r hyn lleiaf, yr oedd yno y«