Cylchgronau Cymru

q&wäl » Ibtìtiitototow. Rhif. 46.] H¥L)REF, 1830. [Cyf. IV. BYWGRAFFÎAD JBNÎS.IN JOIíES. ■Itt—»*M" JENRIN JONES, yr hwn.hefyd a elwid Jenkin John Howel, a an- wyd, fel y meddylir, yn y rhan hòno o Frycheiniog sydd yn eyffinio ar Forganwg. Yn ol yr hanes a rydd Dr. Calumy am dano, efe a gafodd ei ddysgeidiaeth yn Rhydychen, ac a ddaeth yn bregethwr cyn i'r Rhyfeloedd Cartrefol dori i ailan. Mae yndebygoi, gan hyny, iddo gael nrddiad e8gohaethol. Yn yspaid y rhyfel tybir iddo fyned i fyddin y Seneddr, ac iddo weitlnedu yn y sefyilfa ddyblyg o bre- gethwraswyddog milwraidd. Ar ol hyny gelwid ef yn aml Cadben Jones. Ar un tro awdurdodwyd ef i godi catrodan, a chaf- odd ddwy fyddin-dorf dan ei reoliad dros gryn aniser, y rhai a ddefnyddiodd yn wrol ac effeithiol i ddarostwng gwrthryfel peryglus, yn yr hwn yr oedd llaw gan lawer o foneddigion Cymreig yn gystal a Saesonig. Dany Llywodraeth Wladwriaethol, pan bûsiodd y weithred dros Gyhoeddiad yr Efengyl yn Nghymru, pènodwyd ef i fod yn un o gymmeradwyuur, neu brofwyr o'r gweinidogion hyny a gaent eu gosod ar waith ar yr achos hwnw; a phèuodwyd ef hefyd yn weinidog plwyf Llanthelly, yn eisir encdigol, fel canlyniedydd i Richard Williams, B. D. yr hwn a ddiswyddwyd oblegid ei annigonolrwydd i'r gwaith. Yn yr amser hwnwdaeth yn bregethwr teith- iol gweithgar a 11 w\ ddiannus,yn ngwahanol barthan o'r wlad o'i amgylch. Pènodwyd ef drachefu yn weinidog plwyfol Merthyr Tydfil, ac wedi byny yn Llangatwg, yn agos i Gastellr.edd, Ue parhäodd byd ar ol yr Adferiad, ac yn ganlynol a gafodd ei fwrw allan gan Weithred yr Unffurfiad. Pa beth a ddaeth o hono ar ol byny nid yw wybodus; ond meddylir na fu byw yn hir wedi y dygwyddiad hwnw. Gwediiddo Cyf. IV. sefydlu yn Llangatwg, ëangodd ei lafur teithiol i swydd Gaerfyrddin, a cliasglodd gynnulleidfa yno, rhai o aJodau yr hon, yn nghyd âg efe ei hun, a garcharwyd yn Nghafchar Caerfyrddin dros fis, yn fuao ar ol yr Adferiad. Br. Walker a'i gosoda allan fel un o'r rhai penaf o'r teithwyr Cymreig; y Ileill oeddynt Vuvasor Pow- ell, Wulter Cradoch, William Erbury, a Daniel Gum. Dr. Walker aeilwJenkin Jones yn Ailfedydiiiwr ( Anubuptist); Dr. Calamy, ary liawarall a'i geilw yn Wrth~ fedyddiwr f Catabaptist): mae yn amlwg fod yr ymadroddion yn gwrthdystio; ac nid ymddent'ys fod yr un o honynt yn gymhwysiadol at Jenkin Jones. Y gwir yw, yr oedd efe ei hun yn Fedyddiwr, ond yr oedd yn dal yr hyn a elwir cymundeb cymmyag, nid yn unig â Bedyddwyr Ba- banod duwiol, ond hefyd fìg un rhyw bobl dduwiol, pa bynag a oeddynt yndal yr ang- henrheidrwydd o Fedydd Dwfr, ac wedi cael eu bedyddio yn eu tyb eu hunain neu beidio; ac y mae yn debyg mai hyn a wnaeth i Dr. Calamy ei alw yn Wrthfed- yddiwr. Mae yn debygol mai Jenkin Jones oedd un o brif sefydlwyr yr achos ymneillduedig oddeutu Merthyr, Castell- nedd, ac amryw leoedd ereill He y bu yn llafurio. Ymddengys iddo lafurio fwyaf o fewn i slroedd Brycheiniog, Mynwy, Morganwg, a pharthau daheuol sir Gaer- fyrddin. Yr oedd ei sêl a'i ddyfalwch yn cyhoeddi yr efengyl yn dra anghraifftiol. Cyfarfu â Uawer o anhawsderan a pher- yglon yn ystod ei weinidogaeth lafums: un waith, fel yroedd yn mynedi bregethu, dywedir i ddyn fyned i'w erbyn ar y ffordd, gyda llawn fwriad i'w ladd, ond pan ddaeth yn mlaen,tarawwyd yr adyn i'r fath raddau gan brydferthwch a thegwch ei berson, (oblegid yr oedd yn ddyn hyndd 37