Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

GOLITD YE, OES CYLCHGHAWH CEHEGLÂETHOL* ltHIF. 12.] AWST, 1863. [Ctp. I. PWYLLWYDDEG. Y ffeithiatj ar ba rai y seilir y wyddor hon yw y rhai canlynol:— 1. Mai yr yraenydd yw ermig neu beiriant y meddwl. Hyn, meddir, yw ei swydd, neu nid oes iddo swydd yn y byd. Ond cydnabyddir hyn yn gyffredinol; o ganlyniad, nid yw yn angenrheidiol dwyn profion o hyny. 2. Mai cynulliad o ermigau ywyrymenydd, ac nid un ermig. Mae gwirionedd Pwyllwyddeg yn troi ar hyn. Os gellir profi mai un ermig yw yr yraenydd, dyna ddarfod am wirionedd y wyddor. Fel hyn y cynygiai yr ymofynion i'r meddwl. "A ydyw yr holl ymenydd yn meddwl, cofio, caru, casâu, &c, ar unwaith? neu a ydyw un ran, yn meddwl, rhan arall yn addoli, rhan arall yn cybydda, rhan arall yn tueddu at haelioni, &c. ?" Os y cyntaf, dyna dynged Pwyll- wyddeg wedi ei selio; os yr olaf, y mae yn wir. Ònd pa le mae y profion? a. Mae eu bod yn gallu cyflawni gwahanol weith- rediadau meddyüol, at unwaith, yn profi eu bod yn amrywiol. Yr ydym yn gallu meddwl, siarad, cofio, caru, a llawer o bethaù ereill ar unwaith. Pe buasai 16 yr ymenydd yn un ermig, buasai hyn yn annichon- adwy. Y foment y buasem yn dechreu gwneyd neu feddwl un peth, buasai yn rhaid i ni roi i fyny y llall. Felly pan fuasem yn dechreu meddwl, buasai iaid \ ni dewi a siarad; ac nis gallasem hoflî cyfaill, a hys- bysu hyny ar yr un waith. b. Mae gwallgofrwydd rhanol, yn profi hym Pô na fuasai yr ymenydd ond un ermig, buasai y ŵfn yn wallgo' wyllt, neu yn gwbl yn ei bwyll. Ond pa sawl gwaith y gwelsom un cyn galled a'r callaf, am rai pethau, tra yn gwbl orphwyüog ar bethau ereill ? c. Maeamrywiaethtalentýnprofiyrunpeth. Mae rhai yn enwog am gofio pethau, ond yn wael am feddwl; yn fedrus fel meddylwyr, ond yn anfedrua fel areithwyr; yn nodedig fel cerddorion, ond yn wael fel rhifyddwyr. Pe buasai yr ymenydd yn uä ermig, buasent yn wael neu yn wyoh yn mhob peth; ond nid felly y maent, mae pawb yn rhagori mewn rhywbeth, ond yn syrthio yn fyr mewn pethau ereill. d. Mae niweidio yr ymenydd mewn un man, ya 2v