Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

T mn* a dgltogtt* Rhif. 2.] CHWEFROR 15, 1828. [Cyp. I. YSrS A DSDDFÂU ANZÂN. GWEDI dangos yn y cyhoedd- iad cyntaf ein harweinid at wybodaeth foesol a chrefyddol trwy ymarferiadau corfforol; gwedi profi nad i garcharu yr enaid y rhoddes ein Creawdwr doeth a da ef mewn un- deb â chorff, ac nad i'w gnawdoli y rhoddid arno y gorchwyl o gyfar- wyddo y corff yn gelfyddgar^ mal trwy chwys y wyneb i fwyta bara, neu fwynâu rheidiau, a hwylusdod bywyd ; ond yn y gwrthwyneb,fod y fath gelfyddyd yn fodd mwyaf di- baid ac ardderchog i gariad ym- ddangos yn gyflawnder y gyfraith, mewn cyweithasrwydd rhwng dyn- olryw, er eu cyd-gynnaliaeth a'u rhwydd-deb ; yna gan benderfynu i ddaerodi (appropríale) ein cyhoedd- iad i ymdrin â chelfyddyd, ac â'r wybodaeth feddyiiol,foesol,a chref- yddol a gyrhaeddwn trwy gelfydd- yd a thrwy ddatguddiad ; cynnyg- em ddosparthiad ar yr amryw brif destunau a gynnwysant amcan ein cyhoeddiad. Gan nad yw ein dos- partheb hon ond byr, a bod agos bob un o'r amrywiol benau, yn an- ffodus, wedi ei dywyllu, neo ei wneyd yn hollol ddisynwyr, trwy gamargraffiad, rhoddwn gynnygarail i'r cysodydd ar y ran hon, yn nytrach nà gadael ein darllenwyr yn y tywyllwch am gynseiliau ein cyicli- grawn. Ar yr adeg hon, gwnawn betli cyfnewidiad ar ein hymadrodd- ion cysefin. Y prif destunan, â pha rai yr ymdrin ein cyhoeddiad yd- ynt.— 1. Yr yni (energy) a'r deddf- au hyny yn notur* a aliuogant ddyn * Notur, or nawtur, nuture ; froui aw, awd, nawd, nawtur. Aw, fluxion nr »uc- ccsswc changes ; signirying either thc flou- í wneyd ei orchwyliaeth.—2. Y" sylweddauararywiol sydd yn nghorff y ddaear y n greddfu (make inherent) y cyfry w yni, ac yn ddarostyngedig i'r cyfryw ddeddfau.—3. Yr am- rywiol arferiadau neu oberiadau (operaiions) a gymhwysant y fath yni a deddfau at wasanaeth dyn, er darbod sylweddau y ddaear er ein rheidiau a'u rhwydd-deb.—4. Per- thynasau a chyflyrau cyweithasol dynion at eu gilydd yn eu harferiad- au neu oberiadau.—5. Cystlynedd, &c.—6. Y wybodaeth, &c.—7. Ysdorif neu hanes, &c ac 8. Ieith- yddiaeth,yn enwedig ieithyddiaeth Cymreig. Wedi ail-grybwyll y prif destunau â pha rai yr ymdrin y Brud a Sylwydd, cynnygwn ar yr achlysur hwn eglurâd ëangach ar y prif destun cyntaf. Wrth yni notur, yr arwyddwn achos pob chwyf, a thueddiad yn sylweddau pwysol y byd, i ba achos bynag y maent yn wir briodol, pa un ai i'r sylweddau hyn eu hunain, yr hyn sydd yn an- nhebygol, ai i ryw syîwedd arall dibwys. Ymddengys ei weithred- iad yn gystal raewn chwyf à thu- ing of a fluid, tlie succession of time, or the snccessicc actions of tlie mind or body: awd, u remarhahle instancè in either case of fluxion or succcssful change, espccially in the succession of time; whence, a season or opportunity : nawd, that ù notfor a season or vot temporary, but constant, or ingeneral course, whence habit: nawtur, that is su- pcrior io hubit, gcnuine nature. Since we have determincd, as sus:gested in p. 20, (note,) to restrict the meaning of anian, to denote, according to its etymology, the chemical department of nature only; we have in the text snbstitated thc word notur for anian. t Ysdori, narrative or disquisition. Vide p. 17. Note.