Cylchgronau Cymru

Y TYST APOSTOLAIDD. TACHWEDD, 1818. 3îurfirì)ì>au Erttoogtou 2* CgHuÿs ANDREAY FULLER. Ganwyd Andrew Flllee, ysgrifen- ydcl Cynideithas Genadol y Bedyddwyr, yn Wicken, swydd Caergrawnt, Chwefror 6, 1754. Tyddynwr bychan yn y lle hwnw oedd ei dad, ac iddo dri o feibion, yr ieuengaf o ba rai oedd Andrew. Der- byniodd elfenau cyffredin addysg Seis- 'nig yn ysgol rydd Sobam; a dilynodd hwsmonwaith byd yn 20 mlwydd oed. Er fod ei rieni yn ymneillduwyr Calfin- aidd, o dduwioldeb enwog, eto treuliodd efeiddyddiau boreuol mewn pechod a gwíigedd, ac ymollyngodd gyda holl ddrygau y byd. Pan tuag un ar bym- tlieg oed goleuwyd ei feddwl; edifarha- odd yn ddiffuant am ei droseddau blaen- orol; gadawodd ei ben flyrdd drygionus; ac o'r pryd bwnw parhaodd i wneyd proffes anrhydeddus a chyson o Grist- ionogaetb. Yn Ebrill, Ì770, bedyddiwyd ef yn gyhoeddus, ar bioffes o ffydd ac edifeirwch, am yr hyn y goddeíbdd ddir- niyg ei hen gyfeillion gydag addfw^nder nc ymostyngiad. Am y ddwy flynedd ganlynol pregethai yn aclilysurol yn So- hamj ac yn Iouawr, 1774, derbyniodd alwad unfrydol i fod yn fugail ar yr eg- lwys hono. Yn ngwanwyn 177ô, ar ol bod fwy na 12 mis ar brawf, cydsyniodd â'r cais, ac ordeiniwyd ef yn mis Mai,y flwyddyn liono. Bu yn ddiwyd dros ryw amser yn myfyrio y ddadl Galfinaidd, er yr ymddengys mai ychydig a ddarllen- asai ar yr ochr Arminaidd i'r pwnc. Yn Rhagfyr, 177G,priododd á Miss Gardiner, yr hon oedd yrn aclod yn eglwjrs Soham; dynes hawddgar, wylaidd, a neillduedig, o'r hon y cafodd dculu lluosog. Gan fod ei gyflog yn fychan, agorodd ysgol yn 1779, ond gadawodd hi y flwyddyn ganlynol; a chan nas gallai ddarparu ar gyfer ei deulu cynnyddol yn gysurus, a bod ymddygiadau rhai o aelodau yr eg- lwys yn'Soham yn ddifater ac anfoddhaol ganddo, derbyniodd alwad i fod yn wein- idog ar yr eglwys Fedyddiedig yn Ket- tering; ac ar ol pregethu blwyrìdyn ar brawf, ymsefydlodd yn eu plith Hydref, 1783. Ffurfia symudiad Fuller i Rettering, gj'fnod newydd yn ei fywyd. Dygodd byn ef i gymdeithas nifer o weinidogion o'r un cyfenwad, y rliai oeddynt mor awyddus ag yntau yn ymofyn am y gwir- ionedd. Ymëangodd cylch ei lafur, a chyfeiriai at nod mwy penderfynol. Y gyfundraeth o athrawiaeth oedd dder- byniol yn eglwysi y Bedyddwyr y pryd hyny oedd Caliiniaeth oruchel y Drd. Crisp a Gill, a'r Mrd. Hussey, Brine, &c, cyfundraeth yn gwadu fod gwir ffydd yn ddyledswydd ar bawb y daw yr efengyl ató; yr hon sydd o anglienrheidrwydd yn gwanychu ymdrechiadau gweinidog- ion i fyned"i'r holl fyd, a phregethu yr efengyl i bob creadur;" gan orchymyn i bob dyn yn mhob man gredu ac edifar- hau dan berygl bywyd. Gwelodd Mr. Flller effeithiau gwenwynig y gyfun- draeth anysgrythyrol hon, a gosododd ei hun â'i holl egni i'w gwrthsefyll a'i gwrth- brofi. I'r dyben hyny cyfansoddodd a chyhoeddodd gyfrol fechan, o'r cnw, " Efengyl Crist yn deilwng o bob der- byniad; neu rwymedigaethau d)'iiion i gyfiawn gredu, a chymeradwyo yn gal- onog beth bynag a ddadguddia Duw idd- ynt; lle yr ystyrir natur ffydd ynNghrist, a dyledswydd y rhai y daw yr efengyl atynt yn y mater hwn." Gweitliiodd y traethawd gwerthfawr hwn yn rymus, a gyrodd filoedd i chwilio eu begwyddor- 2f