Cylchgronau Cymru

Y BEÍRNJAD. DIENYDDIAD, NEU OOSB MABWOLAETH ^Ylwasom o'r blaen ar y pAvnc pwysig hwn, yn ei gysylltiadau ysgry- thyrol, awn rhagom yn awr i fanylu ar ei agweddion cymdeithasol, gan udechreu gyda— Yr anfanteision sydd yn dilyn Dienyddiad.—Gesyd y troseddwyr mewn sefylifa i obeithio y gallant ddianc, a swyddwyr gwladol mewn sefyllfa ^ofedigaethus i ysgoi y gyfraith. Khyw 40 mlynedd yn ol, ar gynyg ^yr James Maclrintosh, penodwyd Pwyllgor Seneddol i wneuthur ym- ^uwiliad i'r deddfau cosbawl angeuol, a weinyddid y pryd hwnw am lawer o droseddau heblaw llofruddiaeth; yr oedd yn bresenol lawer ^wn o bersonau o wahanol gyfundebau crefyddol, ac o wahanol farnau ^ladol, ag oeddent wedi dyoddef colledion a chreulonderau am na ^nent gosbi yn ol y gyfraith a fodolai y piyd hwnw. Yr oeddent oll ^n cyfaddef y buasent yn erlyn, pe buasai y gosb a ddilynai ouogiad yn ínywbeth heb farwolaeth. Holodd y pwyllgor hwn lawer ag oedd. wedi S°Dnedd ymddangos yn y Uys fel tystion a rheithwyr, wedi dewis yn ^ytrach i dalu dirwy, na myned; ac hefyd holasant bersonau a dorasant ^u Hwon drwy ddarnguddio eu tystiolaetb, neu fel rheithwyr a ìydd- nausant yr euog—rhag eu dienyddio ; yr oedd y casgliad, gan hyny, yn ^iWrthwynebol, fod sefyllfa y gyfraith ar y pryd hwnw, yn ol barn a ûeiralad y cyhoedd, yn groes i uniondeb a chyfiawnder. Wedi diddymu Cosb Ddienyddol am fân droseddau, mae y tystion yn ^y gonest, y rheithwyr ynfwy cydwybodol, a'r barnwyryn fwy cyfiawn. .^ yw hyn wedi cymeryd lle yn unig mewn cysylltiad â throseddau *** raddol; gwelwn yn fynych ddedfryd ryddhaol am lofruddiaeth yn ^S^yneb y dystiolaeth egluraf, a dedfryd o ddynladdiad pan mai yr am- |Ŵhiadau cydfynedol yn profi mai Uofruddiaeth wirfoddol oecld, o'r ath dduaf; a dedfryd o orphwylldra pan oedd meddwl y llofrudd yn J*eolaidd ac iachus; a dedfryd o gyflwyniad i drugaredd heb ddim yn y*" amgylchiadau yn gofyn hyn. Mae hyn oll yn cyfodi oddiar anewyll- y^garwch i gefnogi dienyddiad y llofrudd. Mae y tebygolrwydd sydd yn cael ei gynyrchu yn meddwl y llofrudd, ** cyfodi mewn rhan oddiar obaith dianc heb gael ei ddal, mewn rhan adzar obaith am ddod yn rhydd, am na fyn y tystion ddim dweyd y ^lrj mewn rhan oddiar obaith cael maddeuant neu newid y gosb, ac cv>^n rnan öcldiar obaith am bleidgarwch y rheithwyr, neu y cyfrynga y fel yn e* acnos yn niweidiol. Y fath yw cyfansoddiad meddwl dyn y naae cosb lai, os bydd yn sicr o gael ei gweinyddu, yn fwy eífeithiol 2 M