Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y DIWYGIWR. Rhif. 82.] MAI, 1842. [Cyf. VII. COFIANT Y DIWEDDAR BARCH. DAVID LEWIS, Abergavenny, Swydd Fymcy. Mae yn ddrychfeddwl difrifol, ond addysg- iadol, fud hanesyddiaeth bywyd dynol yn cael ei gynnwys mewn un dosbarth cyfyngo gyhoeddiad rnisol. I'r fath gylch bychan y crynhoir o'r diwedd ei brif amgylchiadau, dygwyddiadau, a gweithrediadau! Boreu- ddyrìd dysglaer babandod—oriau euraid dedwyddwch mebyd—dysgyblaeth bwys- fawrtymhorieuenctyd—traíTerthionacym- drechion gyrfa dyndod—ymluniad graddol y cymmeriad i'w tfurf fbesol a thragy wyddol —arnblygiad yr olygfa yn nghysgodau dys- taw y beddrod—a sefydliad digyfnewid yr ysbryd anfarwol yn ei artrefle bythol; hyn oll a arddangosir gerbron y llygad megys mewn tremddrych, a chanfyddir, braidd â'r un olwsr, ddechrenad a therfyniad bywyd dyn. Ond y mae'r cyfryw grynodeb byw- graffiadol yn dra buddiol ae addysgiadol; mae yn naturiol ai<wain y meddwl i ystyr- ied dyn fel etifedd anfarwoldeb—i olygu ei fywyd presennol fel gwawr ei fodoliaeth—i ganfod byrdra'r einioes ddynol—i sylwi ar y cyssylltiad rhwng yr oes farwol a'r oes anfarwol—i weled gwagedd gwrthddrychau da^arol—i brynu'r amser i'w ddybenion pri- odol—i efelychu y rhinweddau arddangos- iadol—ac i deimlo priodoldeb yr annog- aethau ysgrythyrol. Y mae hefyd yn or- chwyl hyfrydol i gofrestru hanes un o anwyliaid Duw—i gerfio darlun trwy gyn- northwy y cof o gynllun sydd yn y nefoedd —•ao i gofladwriaethu cymmeriad cyfaill ymadawedig a seintiedig. Ganwyd Mr. Lbwis yn Pentre'r-Athraw- bach, plwyf Llanstephan, swydd Gaerfyr- ddin, Chwef. 2Gain, 1790. Yr oedd ei rieni n>ewn amgylchiadau tymhorol cysurus, yn dra chyfrifol yu eu cymuiydogaeth, ac yn aelodau o'r Eglwys Sefydledig. Anfonwyd ef pan yn dra ieuanc i'r ysgol a gedwid yn yr ardal; amlygodd yn foreu syched am ddysgeidiaeth, a rhagorai yn ei ymroad a'i gynnydd ar ei gyd-ysgolheigion. Addysg- wyd ef o'i febyd yn egwyddorion a defodau yr Eglwys ^Yaddolog ; ond pan y daeth yn alluog i farnu drosto ei hun, dewisodd a phenderfynodd i daflu ei goelbren yn mhlith yr Ymneillduwyr. Mwynhaodd weinidog- aeth sylweddol ac addysgiadol y Parch. D. Davies, un o athrawon Coleg Caerfyrddin, ac yn mis Mai, 1807, pan yn ddwy-ar-bym- theg oed, unodd â'r eglwys o dan ei arolyg- iad yn Llanybri. Teimlai duedd er yn blentyn i fod yn bregethwr, ac mor fuan â mis Hydref can- lynol i'w dderbyniad yn aelod, annogwyd ef gau ei weinidog a'r eglwys i arfcr ci ddon- iau yn gyhoeddtis i ddyrchafu baniar y grees, ac i efengylu anchwiliadwy olud Crisf. Gwedi cydsynio â'r cymhelliad hwn, aeth yn ddioedi i'r ysgol u gynnelid yu Llanybri gan y Parch. John Jeremy; a'r flwyddyn ganlynol i'r Ysgol Itammadegol oedd pryd hyny yn gyssylltiedig à'r Coleg yn Nghaerfyrddin. Yn y flwyddyn 1809, derbyniwyd ef yn fyfyriwr i'r athrofa, yr hon oedd pryd hyny dan arolygiad ci weini- dog a'r Parch. D. Peter. Amryw fisoedd cyn ei ymadawiad â'r Athrofa, yr oedd Mr. Lewis wcdi cael gal- wad unol gan yr eglwys gynnulleidfaol yn Aber, swydd Frycheiniog, i ymsefydlu a llafurio yn cu plith; a neillduwyd ef i waith cyflawu y weinidogaeth efengylaidd, yn y lle uchod,yn y ôwyddyu 1813. Yn nghylch yr un amscr priododd à Miss Mary James, yr hon oedd yn aelod hardd, parchus, a 18