Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

\» Y DIWYGIWIl. Rmr. 228,] GORPHENA.F, 1854. [Cyf. XX EGLWYS CBIST. QAN Y PARCH. THOMAS DAVIES, LLANDILO- Y matee y galwn sylw y clarllenydd ato yw, Eghcys Crist. Teimla pob dyn ystyr- iol ei fod yn bwysig. Nid ydym yn bwriadu son am Eglwys y Gwîadwr, nac am Eglwys y Pabydd, nac am Eglwys yr Ymneillduwr, nac am Eglwys yr Eglwyswr, fel ei gelwir yn aml. Pe Eglwys y Gwladwr fyddai testyn ein hymchwiliad, arweiniem y darllenydd at yr Eglwys Esgobol Sefydledig yn ein gwlad. Edry-chem ar Lords a Chommons, a gwýr y miire, a gwrandawem arnynt yn parablu yn nghylch yr Eglwys Wladwriaethol; ac ni fydclai gan neb hawl i'n beio am edrych ar y sefydliad hwn yn ei wahanol arweddau; edrych ar ei swyddwyr oc ar eu gwaith: megys Arch-esgobion ac Esgobion, y rhai weithiau a wasanaethant yn yr Eglwysi Cadeiriol; lle y mae hefyd Diaconiaid, Cabidwliaic], Prependariaid, Arch-ddiaconiaid, a'r Offeiriaid îs-raddol. Hefyd, y mae yn gweinyddu yn y plwyfau i ofalu am eneidiau, y rhai a elwir Perigloriaid, Ficeriaid, Curadiaid, Clochyddion, &c. Ond nid at yr eglwys ddyeithr hon y galwn sylw y darllenydd. Pe Eglwys y Pabydd fyddai testyn ein myfyrdod, ysgrifenem rywbeth am eglwys Rhufain. Edrychem ar y Cardinaliaid a'u Coleg, yr hwn pan yn Uawn sydd yn cynwys deg a thriugain o honynt, y rhai sydd yn cyfansoddi Senedd y Pab. Ar ol y rhai hyn y mae yn canlyn y Primates, y Patrieirch, Arch-esgobion, ac Esgobion. Y mae yr "Urddau Santaidd" yn saith o rifedi, sef Esgob, üffeiriad, Diacon, Acolyth, Darllenydd, Swynwr, a Drysor; a chyhoedda Cymanfa Trent, Anathema ar bwy bynag a ryfygo gymaint ag amheu eu cywirdeb. Hefyd, sylwem ar ei sacramentau, y rhai ydynt saith, sef Bedydd, Conffirmasiwn, Swper yr Arglwydd, Penyd, yr Eneiniad olaf, Urddau a Phriodas. Ond ni chawn yn bresenol sylwi ar yr cglwys hon yn ei hathrawiaethau, defodau, a seremoniau ; megys annigonolrwydd )'r Ysgrythyrau, Purdan, gweddio dros y meinv, gweddio ar saint, delwau, ac angelion, maddeuant lythyrau, bedydd clychau, yr oíferen, yr allor a'i dodrefn, canoneiddio, swyngyfareddau, esgymundod, gwyliau, gwyrthiau, pererindodau, yn nghyd â llawer o bethau ereill cyffelyb ynfyd a ddeuant o dan ein sylw, pe ar yr eglwys hon yr edrychem; ond nid ocs fynom â hi. Pe Eglwys yr Ymneilld Tmneillduwr fyddai tcstyn ein hymchwiliad, crefem ary darllenydd pycìfyned â ni ac edrych ar gymunwyr y capel y mae ef yn perthyn iddo ; hyn, a "ini yn mhellach, yw golygiad llawer. Pe Eglwys yr Eglwyswr, ncu Eglwys Loegr fel ei gelwir, fyddai testyn ein hym- chwiliad, byddai yn anhawdd iawn cael dosbeniad gwirioneddol. Yn ol meddwl mai dynion, golyga yr eglwys yr adeilad, yn yr hwn y maent yn addoli ar ddydd yr Arglwydd. Y mae ereill yn ddigon call, neu yn ddigon ffol, nid yw o bwys pa un, 1 feddwl mai yr offeiriaid yw yr eglwys. Y mae ereiîl yn siarad yn uchel am yr hyn a alwant yn olyniaeth Apostolaidd. Ond nid oes a fynom yn y sylwadau a wnawn i'a ar ___.....____ ,..............................-..... ._ J—capelau—pwlpidau—gorfeincau -hedydd-faenau—offerynau cerdd—gwisgoedd—gwaddolau—arian—aur—brenin- °edd--breninesau—Uywodraethwyr, a hedd-ynadon ; nac ar unrhyw weithred neu ^g un o'r eglwysi rhagenwedig. Ni a obeithiwn fod ein hamcan yn uwch. Eglwyi ^rist gaiff fod yn destyn ein hymchwiliad. Nid yw ei bodolaeth yn dybynu ai öurfiau—seremoniau—adeiladau o wahanol fathau—capelau—pwlpidau—gorfeincai "-bedydd-faenau—offerynau cerdd—gwisgoedd—gwaddolau—arian—aur—brenin °edd--breninesau—Uywodraethwyr, a hedd-ynadon ; nac ar unrhyw weithred nei garedigrwydd o law dyn. Na, mae eibodolaeth yn dybynu ar rywbeth uwch, rhyw Deth gwell, rhywbeth o natur gwbl wahanol,—ar Grist y mae yn gorphwys, efe yw