Cylchgronau Cymru

Y DIWYGIWE. Rhif. -282.] MAWRTH, 1859. [Cyf. XX» Athroniaeth Dedwyddwcli—Penderfyniad Crefyddol. . (O'R "CRISIS OF BEING." Pen. V.) GAN PMILOMATHi Dédwyddwch ! Y fath air swynol ! Gymaint y mae yn ei gynrychioli! Prydferthwch golygfa bywyd—goleuni yr haul yn ei ogoniant—peroriaeth yti ei chwareuadau—yr afon fywiol a gwreichionog yn ei hamryfal fFrydiau —dyinuniad unigol dynoliaeth. " Diweddnod ac amcan ein bodolaeth," " Pwy a ddengys i ni ddaioni ?" Yr anwar—yr athronydd—y sant—y cnawd- ol a'r ysbrydol—y Ily wodraetbwr, a'r hwn a lywodraethir—hyn yw yraofyu - iad awyddus y cwbl. O fwthau a chestyli, o fasnachdai a chysegr-fanau, o farchnadoedd a mynachlogydd, ymgyfyd hyn fel cri dyfnaf eneidiau. Gwelir dyn yn mhob man, ac ar bob tymor, yn myned aüan mewn ymchwiliad am «'ffyuon y bywyd." Efe a dreiddia trwy y nefoedd—efe a gîoddia y ddaéar —-croesagyfandiroedd—hwyliadrosy moroedd—chwilia ddefnydd a meddwl yn ei ymofyniad am y ffrwd baradwysaidd i ddiffodd ei syclîed angerddol. Dyma " Âwyddfryd y creadur." Uchel-gais yw prif gynhyrfydd y byd dynol—yrysbryd aflonydd yn mhob olwyn o gynydd dynol. Ëfe yw y ìlanw yn nghefnfor bywyd—cyffroa y dyfnderau—try i fyny y tònau, ac a'u treigla tua'r làn : " Y mae pob creadur yn cyd-ocheneidio, ac yn cyd-ofidio hyd y pryd hwn." Y mae cyffrediuol- rwydd yr awydd cryf hwn yn arddangosiad eglur fod ffynonau mwynhad yn uodoli yn rhywle; o'r rhai nad yw y mwyafrif o ddynion eto wedi cyfranogi; canys yn ddiau, rhaid caniatau na fuasai y Creawdwr haelfrydig byth yn rhoddi dymuniadau i'r rhai na wnaeth ddarpariaeth cyfatebol ; ac ui fyddai y fath awyddfryd poenus yn bodoli mor gyff'redinol pe byddai dynion ar y 'a'wn ffordd i wir ddiwylliant. Oddiwrth helaethrwydd y daioni Dwylol ar un llaw, ac anfoddlonrwydd anesmwyth dynion ar y Ilaw arall, yrwyfyn tyuu y casgliad fod '« afonydd o hyfrydwch" i'w cael yn rhywle i dòri y sj ched cyffrediuol—ffrydiau y rhai a lawenhant ddinas y Duw byw, y rhai nad oes ond ychydig eto wedi eu darganfod, a Uai fyth yn gyfranogion digonedig. Us oes, ga;i hyny, ddedwyddwch wedi ei ddarparu cymesur â'r holl chwenych- ìad gorawyddus hwn, ac eto yn caei ei fwynhau mor brin, ac o ganlyniad yn cael ei ddymuno mor gyffredinol ac awyddus, onid yw yn weddus i ni ym- °fyn (fn mha beth y mae dedtcyddicch dyn yn gynwysedig? Mewn atebiad lrSofyniad pwysfawr hwn, yr wyf ynmyned yn mlaen i sylwi:— mdyn yr hyfrydwch a gtir trwy gyfrwng y synwyratt yn unig.—Dweyd nad ywhyfrydwch y synwyrau yu cyfansoddi unrhy w ran o ddedwyddwch dya yddai yn haeriad anwireddus a wrthwynebid gan athroniaeth eiu natur, a chaii brofiad dynolryw. Mae dyn mor wirioneddol yn fôd y synwyrau ag yw yn fôd ysbrydol. Mae ganddo beiriauwaith wedi ei wneud i fyny o&ì oi ìan«u. Y mae cydgordiad y rhanau hyn, y naill gyda y llall, yn angenrheidî!1 er ei wir ddedwyddwch. Mae ganddo ddosbarth mgfcrr o angénioa a iül