Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y DIWYGIWR. Riiif. 289.1 HYDREF, 1859. EJEAGLUNIAETII. AÂ [Cyf. X£HÌ GAN Y PARCH, D. GRIFEITHS, Ieu., BETHEL. Wrth ymdrin â'r testyn dyddorol hwn, sylwir— AR HANFODIAD RHAOI/DNIAETH DÜW. Defnyddir y gair Rhagluniaeth genym, i ddynodi gofal Duw am ei gread- uriaìd, neu y nerthol lûtithrediad hwnw, drwy ba un y mae Efe yn eynal ac yn llywodraethu pob peth. I ddynion «refyddol, nid ymddengys dim yn fwy naturiol na chredu yn hanfodiad y cyfryw weithrediad Dwyfol, galluog, a hollbresenol ag a enwÿd. Tieimlant mai peth croes i reswm ydy w tybied ddarfod i'r Duwdod, ar ol creu a phrydferthu y bydysawd, a'i phoblogi â'r fath luosawgrwydd o fodau fhes- ymol ac afresymol, ei bwrw allan o gylch ei ofal fel peth dirmygedig a di- werth, gan adael i bob amgylchiadau nofio oddiamgy^ at drugaredd dam« wain ddall. Eto, er mor wrthnysig yw y dyb hon, coleddir hi yn awchug gan ddynion o feddwl llygredig yn mhob oes a gwlad; ac yn eia dyddiau ninau, megys yn amser y proffwyd Ezeciel, ceir rhywrai yn ddigon ëon mewn drygioni, i ddywedyd, " Nid yw yr Arglwydd yn ein gweted, gadaw- odd yr Arglwydd y ddaear." I ochel y gwarth o fod yn Atheistiaid penderfynol, cydnabydda y dysgawdwyr hyn mai Duw a grëodd y %d; wêdi y cyfan, ewyliyiîànt ei alltudio o'i greadigaeth ysblenydd i neiüdüaeth tawel a phellenig, gan hòni nad y w y bydysawd yn ddim amgen na pheirian-waith hunan-gynaliol, ac nad yw y gweithredoedd a alwn tìi yn weithredoedd Rhag- luniaeth yn ddim arall ond rhyw gyfres ddiddiwedd o ddadblygiadau angen- •rheidiol. Megys y gwna y llong-ad&ladydd, ar ol gellwng y llestr i'w hel- fen ei hun» ei gadael dan ofal y morwyr; felly y tybia y doethion hyn ddarfod i'r Duwdod ddwyn y greadigaeth i fod, ac yna ei gadael dan nodded deddfau anianyddol ! Caniateir i'r Hollalluog greu, a rhoi bywyd, a sefydlu trefn ; wedi hyny, meddylir y gall ymgilio o'r neilidu, a gadael y cyfan dan reolaeth yr hyn a elwir natur aV deddfau. Yn ol y trefniant dan sylw, cymer pob peth drwy y greadigaeth le yn gwìàmewn ffordd naturiol, yn debyg i'rtnodd J' tramwya llongau dros y moroedd, drwy rym natufiol ager neu wyntoedd. Nid oedd-per ganiedydd" Israel yn ei le wrth anerch Tad y trögareddau, gan ^dywedyd, "Yr*wyt yn ymweled â'r ddaear, ac yn ei dyfrhau hi I" Cff- addasu ei hun at syniadau a sefyllfa ei ddysgyblioh yr oedd Iesu Grist wrfch ddywedyd fod Duw yn porthi adaf y nefoedd, ac yn dilladu llysiau y maes ! Ynfydu yr oedd Paul, debygid, pan yn hysbysu yr Atheniaid fod y Duw ^naeth y byd, 4,yn Arglwydd nef a daear," a'i "fod ef yn-ífhoddi i bawb fywyd àc anadl, a phob peth oll!"' Nid cymerádwy gan bleidwyr y trefniant twn ydyw cyânabod presenoldeb. a goruwch-reoíaeth yr Hoilaliiŵg yn îim nian—vn v nfefoêdd uchod, na'r ddaear isod, nac yn y dwfr tan y ddaear. * - - 36 , ,