Cylchgronau Cymru

Y DIWYGIWR. ;« T^fn Rhif. 291.] RHAGFYR, 1859. [Cyf Y DIWYGIAD CREFYDDOL YN YR IWERDDON. Gellth meddwl wrth arwyddion yr amserau y bydd y flwyddyn hon yn hynod yn mysg blyneddau yr oesau ; ac yn mysg ei haml hynodion hi, nid y lleiaf' y tywalltiad grymus a heiaeth a roddir o ddylanwadau yr Ysbryd Glân—ac nid oes na dyn nac angel a fedr bwyso a chyfrif y canlyniadau daiöhus am amser a byth a ddeillia o'r tywalltiadau anghyffredin hyn. Ünig drefn wellàol y byd yn gymdeithasol, moesol, ac ysbrydol yw efengyl Crist, a'r unig weithredydd effeithiol ac anffaeledig yn nerchafiad dynoliaeth yw yr Ysbryd Glàn> Ac yn ol fel y purir y galon, gan ei ddylanwad ef, y daw cymdeithas, yn Mdiwyd mewn galwedigaeth, yn onest mewn masnach, yn bur mewn moesau, ŷo foneddigaidd mewn ymddygiad, ac yn ogoneddus mewn cymeriad. Yn ol barn dynion anianol, gall y diwygiadau crefyddol, os yn nerthoi ac angíiyffredin, beri mesur o ddyryswch ac anghysondeb yn nhroadau gyrfa arferol galwedigaeth a masnach. Gwnaethant hyny i raddau yn yr America ac yn Nghyraru ; acy maent yn gwneud hyny yn yr Iwer- ddon y dyddiau presenol. Eto, faint bynag o atalfa a deflir ar ffordd galw- adau treisiol a gormesol y byd hwn, gan alwadau uwch a nertholach yr Ysbryd Glân, fe fydd eymdeithas mewn ystyr fasnachol a thymorol yn well o bob ymweliad o eiddo ein Harglwydd â'r byd. Ysgoged y byd can gyflymed agy myno; os na cheisia yn gyntaf ac yn benaf deyr- nas Dduw a'i gyfìawnder ef, i ddyryswch, pangfa, a dinystr yr â. Yn nghalon y byd y~roae ei afiechyd teuluol, cymdeithasol, moesol, ac ysbrydol; ac hyd nes y gwellheir hon, ni bydd ei ysgogiad ond llithriad yu ol, ac ych- wanegiad ei gyfoeth yn ddim ond ychwanegiad ei felldith, ac yn y pen draw ei dylodi. Mae llawer o siarad am ëangu a derchafu ysgolion dyddiol—am luosogi darlirhiau, ymgueddfäau a pharciau—am adgyfodi chwareuon y dyddiau gynt—am ostwng yr ethol-fraint—am newid y cyfreithiau, ac am adeiladu gwell tai i'r werin. Mae y pethau hyn oll yn eu lle, yn angen- rheidiol, ond rhaid cael rhyw beth dyfnach, mwy mewnol, a mwy nerthol na hwynt hwy cyn gwir a pharhaus wella y byd. Blys a llygredd y byd yw ei felldith—a chyn gwneud byd drwg yn fyd da, rhaid cael rhyw allu i newid tueddfryri y galon a'r serchiadau, ac i roddi cyfeirnod hollol newydd 1 r meddwh Nid oes a wna hyn ond efengyl y gwirionedd o dan ddylanwad nerthol Ysbryd y gwirionedd. Nid o'u bodd y gwna crach-foneddigion y Dyd moesol gyfaddef hyn ; eto mae hanesiaeth chwe mil o flyneddau ynprofi mai ffaith anwadadwy yw. Gobaith y byd yw Crist—Moddion gweílhaol y "yd.yw efengyl yr Oen—a'r unig ddiwygiwr gwirioneddol yw yr Ystryd Glâ^n, Gwir fod ganddo éf ei gyfryngau cyffredin ac anghyflredin ; ac mai ei reol arferdl ef o weithio yw trwy offerynoliaeth y Gair a'r eglwys. Pan ynmèddu.ý'sÿniad diysgog taw o'i welliaatysbrydol y deillia gwir welliant