Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y DIWYGIWR. ¥nAWR, J879^ GAN PHILOS 0>R CWM. E¥ALLA.i mai nid anfuddiol i ni, wrth ysgrifenu ar y testyn dyddorol hwi, fyddai taflu golwg ar farddoniaeth Hebreig mewn ystyr gyffredinol. Y mae rhanau helaeth o'r Hen Destament yn gyfansoddiadau barddonol—llyfrau cyfain o farddoniaeth uchelryw a dim arall; ac yn briodol iawn, mewa rhai argrafíiadau o'r Beibl, ceir y rhanau barddonol wedi eu hargraffu ar fíurf y mydr. Ond er y gellir trefnu barddoniaeth Hebreig i linellau fel eiddo y Cymry a chenedloedd ereill, eto y mae nodweddion yn pertbyn iddi ydynt yn neillduol iddi hi ei hun. Mae y nodweddion hyny wedi achlysuro llawer cwestiwn dyrys. Er nas gallwn ond prin crybwyll an» rai o'r cwestiynau hyn mewn traethawd byr, eto credwn fod gwybodaeth eang a chydymdeimlad eysegredig â nodweddion barddoniaeth y gair dwyfol yn anhebgorol angenrheidiol i iawn ddeall y llyfrau. Mae cymeriad cyffredinol pob barddoniaeth—ysbrydoledig ac anysbryd- oledig—yn perthyn i'r meddyliau yn ogystal ag i'r ieithweddau—y dull o feddwl yn ogystal íì'r dull o ddywedyd y meddwl hwnw; gan hyny priodol y eylwa Nordheimer, " Fod y nodweddion mwyaf amlwg a phwysig, sydd yn gwahaniaethu rhwng rhyddiaeth a barddoniaeth Hebreig, yn gynwys- edig yn natur y testynau, dullwedd yr ymdriniaeth o honynt yu nghyd â chymeriád arddunol ei ddullwedd." Y mae hyn eto yn codi i'r wyneb neillduolion yn ffurfiad y brawddegau, ac yn y dewisiad o eiriau. Oud i ni adael heibio ddarnau byrion ac unigol o farddoniaeth y Beibl—y gwaban- ranau barddonol sydd yma a thraw yn wasgaredig, a chymeryd y llyfrau dan sylw, ni a welwn ar unwaith fod tri math o ganiadau neu awdlau gaa yr Hebreaid. Cynrychiolir y cyntaf gan Job, a chan Solomon yn ei ganiadau. Y mae y rhai hyn yn uch-ddramiiyddol (highly dramattcal). eir yr ail ddosbarth yn llyfrau y Diarebion a'r Pregethwr ; a'r trydydd yn llyfr y Salmau, y rhai gan mwyaf ydynt " Salmau Dafydd." Mae oymeriad yr ail ddosbarth yn cyfateb, feddyliem, i'r hyn a alwn ni yr addysgiadol (didactic); a'r trydydd dosbarth, sef y Salmau, i'r telynegol (lyrical). Mae cyfansoddiadau y dosbaith blaenaf yn eang, maith, a mwy blodeuog a dyohymygfawr na'r lleill. Cyfansoddiadau yr ail ddosbarth, fel eiddo y Gryw, o weuad teneuach ac o ddefnydd ysgafnach, ac yn fynwysedig, gan mwyaf, o wirebau a dywediadau addysgiadol, mewn duil iarebo a chalonogol. Y mae rhai awdwyr diweddar wedi ctisio cymbaru baiddoniaeth