Cylchgronau Cymru

YSTORFA Y BEDYDDWYR. Rhif. 21.—TACHWEDD, 1839.—Cyf. IL EILUNADDOLIAETH. "DETH hollol resymol yw cydna- *L bod fod Duw, i'r hwn yr y'm yn ddyledus am ein bodóliaeth, yn yr hwn yr y'm yn byw, yn sy- mud, ac yn bod ; ar yr hwn yr y'm yn ymddibynol am bob peth, oddiwrth yr hwn yr y'm yn derbyn pob daioni, ac i'r hwn yr y'm yn gyí'rifedig am bob gweiíhred, ac yn deilwng o'n serch, ©'n hydtr, o'n bnfudd-dod, ac o'n diolchgarwch. Mae ciediniaeth o hyn yn hanfodoi i foesoldeb, i dduw- ioldeb, ac i ddedwyddwch sylweddol y greadigaeth foesol. Pe byddai hyn yn cael ei deimlo yn ddifrifol gan yr holl deulu dynol, yna byddai y Bod dwyfol yn cael ei baichu yn mhob gwlad, ei gyfraith yn cael ei hanrhyd- eddu yn mhob ardal, a'i ddelw yn cael ei chymeradwyo gan bob perchen enaid. O'r tu arall yr y'ra yn cáel fod annhrefn yn ffynu yu nihob ardal lle inae ei unoliaeth yn cael ei wadu, ei briodoliaethan yn cael eu camddar- lunio, neu ryw fodau ereill yn cael eu cymeryd yn ei le eif; fel gwrthrychau hyder, parch, ac addoliad. Yn unol â hyn yr y'm yn dysgu oddiwrth hanes yr oesoedd a aethaut heibio ac oddi- wrth gyflwr presennol paganiaid y hyd, fod eilunaddoliaeth yn mhob oes, wedi darostwng y rlian fwyaf luosog o hil Adda i gyflwr o ddiradd- iaeth, ynfydrwydd, ac anfoesoldeb liol- ol annlieilwng o'u cymeriad fel rhan o greadigaeth foesol Duw. Mae yn rhyfedd meddwl fod cread- uriaid ynt wedi eu cynnysgaethu â deall i farnn achosion wrth eu heffeith- Cyf. II. iau, wedi cymeryd eu darbwyllo i dalu addoliad i wrthrychau nad ynt yn meddu ar alluoedd cydradd â'r eiddo eu hunain, ac i gyflwyno gweddian ger bron prenau a meini, y rhai ni feddant ar giustiau i wrando, na thafadau i ateb, ac etto yr y'm yn caeì ^ein rhwymo, gan ffeithiau anwad«$wx i gredu ac i gydnabod, nad y'ẃ. yn gwybod am un b»i »'* hwn y naae dyuoliaeth yn fwy agored, nâ yr un sydd yn awr dan ein sylw. Nid oes genym hanes benderfynol am yr amser pennodol, yn yr hwn y dechreuodd dynolryw addoli eilunod, ond mae yn amlwg fod hyn wedi cymeryd lie yn foreu iawn. Pa un a oe^d? eilun- addoliaeth yn un o bechodau y cyn- ddiluwiaid ai nad oedd, sydd beth anmhenderfynol yn marn y dysgedig- iou ; ond amlwg y w ei fod yn ffynu yn lled fuan wedi y diluw cyfîredinol. Yn ol y cyfrif sydd genym ni, mae yn ymddangos i'r Arglwydd alw Abra- ham o Ur y Cajdeaid yn nghylch 1997 o flyueddoedd cyn geni Crist, ac o ddeutu y flwyddyn 2008 o oed y byd. \r oedd hyn yn mhen 352 o flyneddan wedi y dilnw, a dim mwy nâ dwy flynedd wedi marwolaeth Noah, etto yr y'm yn cael yn araeth Joshua gerbron llwythau Israel yn Shechem, fod achau hynafaidd Abraham yn eilunaddoiwyr: josh. xxi\r, 2. Mae Sir W. Jones, wedi profi yn foddhaol, yn marn ílaweroedd, fod yr holl gyfundraethan paganaidd a ffyn- asant yn mhlith y ceuedîoedd gynt, yr un o ran sylwedd, yr hyn a ddengys 2 S.