Cylchgronau Cymru

YE IFOBYDD. Rhif. 16.] EBIIILL, 1842. [Cyf. II. DAEAIIYDDIAETH, A PF R I C A. AFFRICA sydd orynys helaeth o ddull teironglog, a'i begwn culaf tuag at y Deau, yn cynnwys 12,256,000 o filldiroedd pedair ongl; y mae yn gyssylltiedig ag Asia tiwy wddf-dir oddeutü triugain milldir o led, a elwir yr Isthmus of Suez; yr hwn sydd yn sefydledig rhwng y Môr Coch a'r Môr Canoldir. Ei hyd o ogledd i ddean (o Benrhyn Bona i Benrhyn Gobaith Daj sydd 4,900 o filìdiroedd ; a'i led (o Ben- ihyn Verd i Benrhyn Guardasin, ger cyfyngfor Babel Mandel) o'r dwyrain i'r gorllewin sydd 4,500 o filldrroedd. Y mae y rhan fwyaf o'r wlad helaeth hon, yn gorwedd o fewn i'r poeth-gylch ; y uiae y gwres yn mron yn annyoddefol i Ewropiaid; ac y mae yn cacl ei ych- wanegu yn fawr gan y diffeithwch o dywod poethion y rhai a adlewyrchant belydrau yr haul gyda gryin rhyfeddol. Mewn llawer rhan o Affrica, nid oes cira un amser yn syrthio, oddieithr ar benau y mynyddoedd uchaf, ac ystyriai trigolion y gororau cras-boethawl hyn, yn beth mor anmhosibl i ddwfr i golli ei hylyfedd, a chymeryd arno ddull dwysedig, ac y byddai i'r graig galastr i golli ei ffyrfder, a dadlaith, Wrth giocsi y diffeith-diroedd cras hyn, y mae y tywod yn aml yn cael eu cynhyrfn gan y gwyntoedd, fel ac y mae mintai gvfan o farsiandwyrr yn nghvd a'u holl 13 glüdeion yn cael eu claddu o danynt; ond y mae hyn, beth bynag, yn cael ei wneyd i fynu mewn modd helaeth, gan y ihanau ffrwythlon o hono, o herwydd nid yw bosibl i ganfod un peth yn fwy prydferth ac hardd na'r olwg gu lesmeiriol a gwyd ger gwydd yr ymdeithydd, pan yn ediych ar y dolydd gwyrdd-leision hyn, wedi cael eu gwysgo yn barhaus ag holl brydferthwch gwanwyn, haf, a chyn- hauaf; y mae y niferi o amrywiol ryw- ogaethau o anifeiliaid hefyd yn fwy yma nag yn un rhan arall o'r byd. Afonydd.—Prif afonydd y cyfandir hwn ydynt y Gambia, y Senegal, y Nigei, a'r Nilus. Y diweddaf a wahana yr Aifft yn ddwy ran, ac ar ol rhediad hir anferthol, o'i tharddiad yn Abyssinia, a ymarllwysa i'i Môr Canoldir. Mynyddoedd. — Y prif fynyddoedd ydynt yr Atlas, a Mynyddoedd y Lleuad, y rhai ydynt fyth yn uwch; a rhai Sierra Leone, neu Fynyddoedd y Llewod. Y mae y mynydd uchel ac sydd ar Ynys Teneriffe, ac a elwir y Peah of Teneriffe, yn ddwy filldir o uchder, ac y mae o ran dull yn debyg i doith o swgr gwyn. renrhynocdd.—Y ìhai mwyaf hynod ydynt Benrhyn Verd, a Phenrhyn Gob- aith Da, Cyfynyforoedd.—Nid oes ond un Cyf- yngfor yn Affrica, yr hwn a elwir