Cylchgronau Cymru

Y GEEAL IONAWR, 1857. THOMAS ROBERTS, GYNT 0 DREHWFA FAWR, GERLLAW RHOSYMEIRCH, PLWYF CERYG CEIHWEN, SIR FOH; \R HWN OEDD BLAEHFFRWHTH Y BEDYDDWYR YN Y SIR HONO. " Chwi a adwaenoch dỳ St Llawer o achwynion chvrètür<m' a ddygwyd gan y naill sect o gre%tdd#yr yn erbyn y llaíl, erioed, air. gyf'rif yr ys- l>ryd proselytio, y tybid eu bod yn ei goleddu yn eu mynwes, ac yn gweith- redu arno yn eu bymarferiad; ac yn amgylchidd cref'ydd, megys mewn ani- gylchiadau ereil), " Y cyutaf yn ei hawl y tybir ei fod yn gyfiawn, ond ei gymyd- og a ddaw ac a'i chwilia ef." Ac wrth chwilio yn ddiduedd, ceir allan yn bur aml nad yw y bai, yn hyn, mor arswyd- us, nac ychwaith mor annisgwyliadwy ag y meddylid ei fod ar y dechreu. l'r gwrthwyneb, meddylir ar ol ymchwil dyladwy, y byddai yn eithaf peth i bob sect íbd yn arafaidd yn ffurfiad ei barn yn nghylch y peth a eilw yn ysbryd pro- selytiaeth mewn sectau ereill, rhag y dichon y ceir allan ein bod oíl, y naill yn gystal a'r llall, o bob plaid, ar amser- au, ac mewn amgylchiadau neillduol, nid yu unig o dan ddylanwad yr ysbryd hwn ein hunain, ond y dichon hefyd nad yw yr ysbryd proselytiol ei hun ddim am- gen na gweithrediad rhydd a naturiol ein cyfansoddiadau dynol. Ni amcenir cymmeryd i ystyriaeth yn bresennol, fel y mae ein natur wedi ei llygru drwy bechod, yn fwy tueddol at gyfeiliornad, nac yw at wirionedd; na chwaith yr anghenrheidrwydd am ddylanwadau yr Ysbryd Glân, er argyhoeddi y byd o bechod, o gyfiawnder, ac o í'arn. Mae y pethau hyuy yn ddiammheuol genyin; f j ?r nyn yr amce,,'r ato> >'w» dangos fud rhyw beth arbenig yn nghyfansodd- lad meddwl pob dyn ag sydd yn ei du- , eddu j dderbyn rhyw ganghen o gyfeil- J 'ornad, yn fwy na changhen arall o'r un peth; er fod y ddwy ganghen yn gyfeil- jornus. Felly, o'r tu arall, mae rhyw ,ìa yn ein cyfansoddiadau neillduol, ag W, o dan fendith Duw, yn ein tueddu atryw ganghen o wirionedd neillduol, yn iwy na rhyw ganghen arall, er fod y wam ganghen mor wirioneddol a'r llall. v a"e'n °°d wedi dygwydd syrthio ar ' Peth hwn, ymdrechwn ei egluro wreidd- ; blaenífrwyth Achaia ydyw."—Paul. yn a changhen, drwy roi enghreifftiau amlwg a chyfFredinol, ac yna dyneswn at bethau mwy neillduol a pherthynasol i'r mater mewn llaw. Gobeithio na f'ydd i ni gyfeiliorni mewn dim. Yn awr, edrychwn at y gwreiddyn, neu gyfansoddiad naturiol y meddwl, megys y mae yn cael ei amlygu yn ngoruchaf- iaeth y deall, yr ewyllys, neu y nwydau ; ac ar yr un cyfausoddiad, fel y mae yn cael ei gyd-dymheru gan y graddau o ddylanwad y mae rhyw un o'r elfenau cyfansoddol hyn yn ei gael ar yr elfenau cyfansoddol ereill; neu fel y mae pob un o honynt yn dynesu at ogyfuwchder dyl- anwad yn nghyfansoddiad y meddwl a'i weithrediadau. Yn awr, dechreuwn roi enghreifftiau o weithrediad y meddyliau y mae yr ew- yllys yn cael yr oruchafiaeth ynddytit. O dan y pen hwn y cawn weled yr An- fiyddwyr,Sosiniaid, &c, &c.,yn ymrestru yn naturiol. Ni wedir fod rhai siampîau unigol o gadernid amgyffrediad i'w cael yn mhlith yr Anffyddwyr; ond, a'ucym- meryd fel corph, y maent yn mhell o feddu y nodwedd hwnw ; a lle y mae y deall yn ymddangos ddysgleiriaf yndd- ynt, y mae i'w gael wedi ei estroneiddio oddiwrth y teimladau caredig, a'i feis- troli i'r fath raddau gan yr ewyllys, fel y mae yn gwisgo agwedd fwy tebyg i ys- tryw gyfrwys, nac i farn syber. Y So- sinian, "hefyd a berthyna i'r rhestr hon, er mai yn debyg y ceir ei fod ef rywbeth yn uwch mewn graddau, ac yn dynesu at y gogyfuwchder rhwng yr ewyllys a'r amgyffrediad yn nghyfansoddiad ei fedd- wl, nac Anffyddiwr, eto, fe ddichon mor beíl ag ynte oddiwith ddylanwadau tyner y nwydau. Nid y w y gyfundraetìi fwyaf naturiol iddo ef yn meddu ond ychydig o ofu na chariad, ond a addawa sicrhau gwrthddrych hunan-ewyllys mewn ffbrdd anrhydeddus i'r amgyríred- iad. Mae ei ddeall ef yn dirmygu y noddfeydd y rhed gwadwyr y dadgudd- iad dwyfol iddynt. Efe a addefa y dad- guddiad, ond efe a'i darostwng at fesur