Cylchgronau Cymru

DYSGEDYDD €vtt$jttùl Rhif. 6.] MEHEFIN, 1826. [Cyp.V. COFIANT YDIWEDDAR EVAN WILLIAM, 0 PENBACR, GERLLAW HENLLAN. JrRIF amcan a dyben cyhoeddi Cofiant i ddynion enwog mewn gwybodaeth a duwioldeb, yw gwneuthur lleshâd i'r byw; Gyda'r dyben hwn mewn gölwg y cynnygir yr hyn a ganlyn i sylw y darllenydd. Cafodd Evan William ei eni yn HenüanAmgoed, tyddyn yn agos i'r capel, yn mis Mawrtb, yn y flwyddyn 1776. Yr oedd ei fam yn aelod yn yr Eglwys Sefydledig, ac yr oedd ei dad liefyd yn ewyliysiwr da i grefydd ; a chan eubod mewn sefyllfa dda yn y byd, cafodd ryw gymainto fanteision crefyddol tra yn blcntyn ; ond cafodd lawer o fanteision gwybodaeth natur- iol. Bu mewn llawer o ysgolion, ac yn mhlith ereill, bu am ysbaid o am- ser gyda'r Diwtddar Barchedig Rich- ard Morgan, o Henllan, yn dysgu yr ieithoedd Lladin a Groeg. Yn y cyfryw amser dangosodd ei fod yn feddiannol ar gynneddfau cryfion, meddwl treiddgar, ac awydd mawr am ddysgeidiaeth a gwybodaeth; a than olygiad athrawaidd y gwr enwog a duwiol hwn gwnaeth gynnydd tra hynod yn yr ieithoedd uchod : ar ol treulio rhyw gytnaint o amser gyda Mr. Morgan, ymadawodd íì'r ysgol- Pan yn 22 oed, ymwelodd yr Ar- glwydd mewn modd neillduol â'i enaid trwy freuddwyd hynod; a chaf- odd yr argraffiadau a wnaed gan y breuddwyd eu dwfnhan trwy wrando pregeth oddiwrth y geiriau, "Paham y sefwch yma ar hyd y dydd yn segur." Trwy y pethau yma, dan fendith yr Arglwydd, cafodd ei ddwyn i gredu ei íod mewn sefyìlfa golledig a damniol, fod Puw yn ddig- llawn beunydd, ac mai nid dieuog ganddo y rhai a droseddent ei orchym- ynipn. Pan tan yr argraffiadau Ilym- af am ei bechod, goleuwyd ei feddwl i weled addasrwydd trefn gras trwy (Jyfryngwr i gadw enaid i fywyd tragywyddol ; a thueddwyd ef i roi ei enaid i law Crist i gael ei gadw yn •ol cyngor Duw.—Ac yn amser y diwygiad mawr a gyraerodd le ar grefydd yn yr ardal a'r eglwys, yn y tiwyddyn 1798, yn agos i derfyniad bywyd a llafur yr Enwog Mr. Morgan, ymunodd mewn cyfammod efeugyl- aidd âg eglwys yr Anymddibynwyr yn Henllan; a chafodd ei gynnal gyda'r achos er anrhydedd i grefydd, gorfol- cdd i'r eglwys, Ileshâd i'r ardalwyr, hyfrydwch i'w enaid ei hun, a gogon- iant i Dduw, hyd ddiwedd ei oes. Yn agos i'r amser hwn ymglymodd mewn undeb priodasol à Sarah Morgan, un- ig blentyn y Parch. R. Morgnn; yr hon yn awr sydd wedi ei gadael gyda phump o bl'ant, i alaru am y golled o