Cylchgronau Cymru

Y DYSGEDYDD. Rhif. 212.] GORPHENAF, 1839. [Cyp. XVIIÍ. COFÍANT BYR AM Y DIWEDDAR BARCII. TÍIOMAS LEWIS O LANFAIRMUALLT, BRYCHEINIOG. ntJOM YN IIIR DDYSGWYL AM YCHYDIG O HANES EI FEBYD ODDIWIITII RAI O'l GERAINT, NEU EI GYDNABOD, OND GAN NA DDAETH DIM ETO I LAW, NID OES OENYM YN AWR OND ANRHEGU EIN DARLLENWYR A'R IIYN A DDERBYNI ASOM, ERYS MISOEDD BELLACII, MEWN LLYTIIYRAU ODDIWRTII GYFAILL O BWLLIÎELI, AC ODDIWRTH Y PARCH. E. JONES O'R YNYSAU. !EL yr oedd y Parch. Benjamin Jones, Gweinidog Penylan Pwll- hcii, wecli myned gan henaint yn analluog i gyílawni ei swydd weini- cìogaethol heb gynorthwy, barnwyd yii angenrheidiol caeî dyn ieuanc i gydlafurio â Mr. Jones, ac ysgrifen- wyd at y Dr. Phillips o'r Neuadd- Iwyd, ac anfonoddyníau Mr.Thomas Lewis i ymweled ag Eglwys Pwîlheli, gyda chymmeradwyaeth boddl)aol iawn i'w ganlyn. Yrwyf yn medd- wl iddo ddyfod i Bwllheli yn y fl. 1818. Gwnaeth ei gartref gydag un o ddiaconiaid yr eglwys, sef John Francis o'r Rhydhir ; ac yr oedd mor hoflf o'i gacl i'w dŷ ag ydoedd Micah gynt i gael y Lefìad ato. Bu John Francis farw yn mhen dwy ílynedd ahanner; ond arosodd Mr. Lewis gyda'i frawd Wüliam Francis am saith mlynedd a hanner ; ac yr oedd eu cyfeillgarwch tuag at eu gilydd yn debyg iawD i'r eiddo Dafydd a Jonathan. Cafodd Mr. Lewis ci ordeinio i gydweini â Mr. Jones yn Penylan, Pwllheli, yn mis Hydref 1819. Ychydig fiynyddoedd cyn hyny, yroedd Eglwys Pwllheli wedi adeiladu Addoldŷ newydd, ac er cymntaint a gyfranasid yu yr Eglwys ac yn yr Ardal (uag a(o, yr ocdd iros dri chant o bunnau o Ddyled yn aros pan y daelh Mr. Lewis i Bwll- heli; ond bu of yn anarferol o ym- (irechgar i'w symud. Casglodd yn yr Iwerddon dros hanner can punt. 25 Bu hefyd yn Llundain, ac rnewn llawer o brif drefydd Lloegr, yn cerdded nes byddai ei draed yn gwaedu, ac yn troí i 'etya yn ei chwys a'i ludcled i'r mwdwl gwair ar v maes; ond yr opdd wedi ymroi i drculio ac ymdrculio yn y gwaith a gymmernsai arno, ac ni flinodd nes casglu digon i symud y ddyled. Yr oedd Mr. Lewisyn ymdrechgar iawn gyda'r achos yn gyiíYedinol. Anaml y byddai cyfarfod yn y Sir, nac yn y Siroedd cymmydogacthol, na bydciai efe ynddo, ac yr oedd ei gyfarwydd- iadau gydag amgylchiadau allanol crefydd o braidd yn fwy yn ngolwg ei gyfeillion na'i weinidogaeth gy- hoeddus. Dywedai y gwaethaf am ei fnodyr yn eu hwynebau, a'r goreu yn eu cefnau. Nid felly pawb. Yr oedd yn hynod o ddidderbynwyneb gydaphob graddau. Er engraifft,— Pan unwaiíhmewn cyfarfod yn mhell oddicartref, cafodd ei wahodd i balas boneddwr i giniawa a swpera : ac yr oedd yno fab ieuanc yn cael dweyd a gwneyd yr hyn a fynai. Wrth ei glywed yn tyngu trodd Mr. Lewis aío i'w geryddu a'i gyughori; a phan y gofynodd y llanc yn ft'romedig iawn, ai dyna y íâ! a roddwch î ni am ein caredigrwydd, crybwyllodd Mr. Lewis fod y cyngor a rodclai yn ddigon o dâl ; a chwanegodd—" Y mac }rn sicr o efíeithio arnoch naiil ai er eich cysur neu er eich hanghys- ur tu ol v defnydd a wnewch o