Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

DYSGEDYDD "REFYDDOL, &c. Rhif. 98.] CHWEFROR, 1830. [Cyf. IX. COFIANT EVAN DAFYDD O LANDDERFEL Coffêir gyda*r brwdfrydedd mwyaf' uni hyawdlcdd ymadroddyr areìthiwr, doethiueb mesurau y seneddwr, budd ugoliaethau gwaedlyd y gorchfygwr, yn nghyda grymus orchestion y gwlad- garwr. Dyjùr i weithredu gywrein- bin yr arliwydd, awen y bardd, diwydrwydd yr hanesydd, doniau y cyhoedd-lafarwr—niewn gair, cyfoeth, llafnr, a dyfais yr hil ddynol a ddef- nyddir i enwogi coffadwriaeth eu rhagorolion, ac i beri fod eu henwau yn treiglo i oesoedd dyfodol gyda bri a mawredd cyfartal (fel y tybir) i'w teiiyngdod. Pan y byddonn ohonynt yn syrtliio dan garnau y march gwelwlas, a than ddyrnodiau angeuol ei farchog yn rhoddi i fynu yr yshryd, galerir yn chwerw-ddwys ani danynt, tristwch a orchuddia'r wlad, aphrudd- der a leinw bob bron. Nid felly y Cristion. Er mai efe ydyw'r hyawdlwr gorenaf, y buddug- oiiaethwr mwyaf, a'r gwladgarwr pur- af; etto, y mae yu dechreu ei yrfa yn ddisylw, yn ei rhedeg yn ddistaw, ac yn ei gorphen yn dawel. Nid parch t:i gydbryfed ydyw ei ymgais, ac nid molawd dynion ydyw y nôd at haun y cyrcha: y mae ganddo amgen dyben mewn golwg i gyfeirio atto, sef y "gamp uchel o alwedigaeth Duw yn N ghrist Iesu." N id arfogaeth y cnawd ydyw yr eiddo ef, ac nid caumoliaetli y cnawd ydyw y wobr a ddisgwylir ganddo; eitliry mae yn " ymorchestu, pa un hynag ai gartref ai oddicartref, am fod yn gymmeradwy ganddo ef." L'u o'r cyfryw oedd gwrthddryoh y cofiant pi escnnol. Ganwyd E. D. yn y flwyddyn 174">, yn Cadwst, plwyf Llandrillo. Ei rieni oeddynt Dafydd a Magdalen Davies o'r lle uchod. Nid oes genym wybodaeth am natur yr addysgiadau a gafodd ganddynt yn moreuddydd ei oes; ond tra thebygol ydyw iddo gael ei ddwyn i fynu mewn cyfFelyb ddull i'r cyffredin o'i gyfoedion ; sef, mewn anwybodaeth o Dduw a hoHoi esgeu- lusdra o foddion achubiaeth. Hyn sydd sicr, ei fod wedi treulio ei flwyddau cyntefig yn dra afreolaidd ac anystyriol; Ye mor bell, fel ag yr oedd wedi ennili gradd ehelaeth o enwogrwydd yn hyn ; a mynych y cyf- addefai yn ei henaint, na byddai un chwarengamp o bwys yn cael ei dwyn yn mlaen, heb yn gyntaf fod ymofyn- iad am ei bresennoldeb ef i flaeuori; ac yr oedd grymusder naturioleigorph yn ei gymhwyso yn neillduol i'r flaen- oriaeth arswydus hon. Na chymmer- ed neb yr amgylchiad yma yn achlysnr i aros yu hwy mewn pechod : bu cofio am ei ymddygiadau gynt yn achos o edifeirwch a galar dwys i feddwl E. D. tra bu byw: aml y rhyfeddai yn ddiolchgar helaethrwydd y gras a ym- welodd âg adyn mor galed, a mynych y clodforai yn wresog y cariad a'i hymgeleddodd, Wedi tyfu i oedran gwr, ymbriod- odd, a chafodd y fraiut o gael cyd- mares bywyd cyffelyb iddo ei hun o ran tiriondeb ahynawsedd eithymher- au. Dywedir am dano ei fod yn rhag- ori o ran mwynhad o dangnefedd teuluaid«l, a pharhaodd yr undeb an- wylaf rhyngddynt hyd nes i angeu eu E*