Cylchgronau Cymru

Y DTSGEDTDD: a'r hwn yr unwyd "yr annibynwr." Hen Gyf.—755] ÌONAWE, 1885. [Cyf. Newydd—155. Eí|ai $>ar0ajifp>fciaî»au Mtaìi&ar YN CADARNHAU TYSTIÜLAETH Y BEIBL. GAN Y PRIFATHRAW LEWIS, B.A., BALA. YSGRIF I. Un peth a hyrioda ein hoes ni ydyw yr awydd anghyflredin weJir yn mhob cyfeiriad i dd'od ohjd i'r gwirionedd ar bob pwnc. Fel y mae celfyddyd yn gosod o'r neilldu hen oflerynau fuont unwaith yn efleithiol, ac yn dyfeisio rhai eraill yn eu Ue, felly hefyd mabwysiedir dulliau newyddion i chwilio beth sydd wirionedd mewn Athroniaeth, Gwyddoniaeth, a Hanesyddiaeth. ües y nithio mewn modd arbenig yw hon. Y mae'r gograu ddeinyddir at h)n mewn un cyfeinad yu llawer iawn brasach na'r rhai ddefnyddiai ein tadau pan yn ceisio ysgaru yr ûs oddiwrth y gwenith. Y mae hyn yn ym- ddangosyn eglur iawn pan fyddom ni yn edrych ar y dull yr ymddygir at hanes boreuol gwledyüd a cheuedloedd. Ni wna text-books dyddiau ein mebyd y tro heddyw yn ysgolion elfenol y wlad. Nid ydym yn credu yn awr, er enghraifit, yr hyn ddysgid i ni yr adeg hòno am orchestion bywyd Alfred Fawr yn dyfeisio triul by jury, ac yn rhanu y wlad am y waith gyntaf i siroedd, degwm-diroedd, a chantrefì. Dywedir na ddarí'u iddo, wedi y cyfan, esgeuluso troi y teisenau, ac felly dynu am ei ben y gawod hòno o ddifriaeth o enau gwraig yr hen fugail. ÍSicrheir ni nad yw hanes Hengist a Horsa, a Brad y CyJliJl Hirion ond hen chwedlau geir yn hanes boreuol pob cangen braidd o'r gwreiddyn Teutonaidd; mai oddiwrth Lupa eu mam, wedi y cyfan, y derbyniodd Romulus a Remus eu natur ryfelgar; nad yw yr Horatii a Porsena yn ddim amgen creadigaethau chwedloniaeth Rufeinig. Tebyg y bydd i hanesydd y dyfodol pan yn rhoddi hanes glan- iad y Ffrancod ger Abergwaun, geisio profì nad gwir i hen wragedd y gymydogaeth â'u gwlaneni cocliion yru dychryn a braw i galonau pobl y wlad fagodd"Boni," am y dywedir i hen wragedd Lerwick yn Öhetland wneud peth tebyg pan oedd " Taul Jones " yn augori o flaen y lle. Penderfynir gwrthod, nid yn unig y goruwchnaturiol, ond yr anghyflredin yn mhob man gan yr ysgol newydd hon o feirniaid. Y mae Uu mawr iawn wedi ymgymeryd â nithio llyfrau a hanesion cyntaf y Beibl, gan ddefnyddio'r gograu breision hyn, a chan fod awelon Rliesym- oliaeth (líationalis?n) yn chwythu yn gryf o'r dwyrain ar y pryd, y mae llawer iawn o'r hanes, a rhai llyfrau cyíain wedi treiglo i tìordd dros der- fynau eithaf y garthen. Gofynir yn iwawdlyd, "Atolwg, beth ddaeth o Ninefeh, y ddinas fawr?" liliyfedd na buasai rhy wun yn gwybod rhywbeth am y diluw heblaw Moses. Pa beth, atolwg, ddaeth o'r granaries maAvr-