Cylchgronau Cymru

CENINEN GWYL DEWI. (ARORAPHIAD ARBENIG O'R "GENINEN," Y GYNTAF 0 FAWRTH, 1893). YULCAN FEL DUWINYDD. Chwith genjrf feddwl fod yr hynaws a'r galluog, y Parch. John Jones (Yulcan), wedi gadael y f uchedd hon er ys tros dair blynedd bellach. 0 ddyddiau fy ieuengctid hyd bron i derf jrn ei oes cefais lawer iawn o'i gymdeithas, ac felly y fantais oreu yn bosibl i'w adnabod. Yr oedd yn un o'r cj'feillion caredicaf, mwyaf gwjrneb- agored, dyddan, siriol, a fu erioed. Ni pherthynai iddo ddim rhodres; ond nod- weddid ef â sjrmlrwydd ac unpljrgrwjrdd tu hwnt i'r cyffredin. Y tro cyntaf i mi ei wel'd a'i glywed oedd yn hen gapel Tjr Cerrig, ger Machynlleth; a hyny ar Sabbath dymunol yn j*r haf, yn jr flwyddyn 1850, mor bell ag y gallaf gofìo yn awr. Yr oedd ef a'i hen gyfaill hoff, jr diweddar Barch. Lewis Meredith (LewjTs Glyn Djrfi) jrno jrn pregethu y Sabbath hwnw. Nid wjrf jrn cofio a oedd jrn Sabbath cjrfarfod mawr: tybiwyf nad oedd, ond bod cyhoedd- iad Mr. Meredith yno jrn y prydnawn a'r hwjrr, ac i Mr. Jones, yr hwn oedd ar jrmweliad âg ef, ddyfod drosodd gydâg ef o Gwmllinau, -neu, efallai, Fachynlleth, jti gwmni iddo. Ond, fodd bynag, jrr wyf yn cofio jti dda fod y ddau yn pregethu ; ac er nad oeddwn i ond plentyn ieuanc iawn y prjrd hwnw, gwnaethant argraff neillduol ar fy meddwl. Yr oedd Mr. Jones yn prcgethu fel un ag awdurdod ganddo; tra y pregethai Mr. Meredith gj*d â swyn a melusder tu hwnt i'r cjrff- redin. Yr oedd ei ymadroddion jrn felu6ach na'r mêl, ac na diferiad diliau mêl. Mae yn chwith genyf feddwl ei fod yntau hefyd erbjrn hyn wedi cefnu ar fyd y cystudd inawr, a chyrhaedd gwlad na ddywed neb o'i phreswylwyr—" Claf ydwyi" Ni ehyfarf yddais â Mr. Jones ar ol hyny, hyd yr adeg yr oedd yn gweinidogaethu yn Nghylchdaith Tregarth y tro cyntaf. Y pryd hwnw yr oedd yn adolygu " Athrawiaeth yr Iawn," gan y diweddar Dr. Edwards, o'r Bala. Ymddangosodd yr adolygiad gyntaf jrn ysgrifau o fis i fis yn Yr Eurgrawn, cyhoeddiad misol y Trefnyddion Wesleyaidd. Tynai sylw mawr, a beirniadai ambell i un ef yn dra llym. Synai ereill at ei ryfyg a'i hyfdra yn meiddio ymosod ar waith un o safle a dysg Dr. Edwards; tra y mynai y lleill mai ei anwybodaeth ydoedd yr unig reswm a ellid ei ddwyn yn mlaen dros ei ynnddyg- iad, Ond gwn mai cariad at y gwirionedd a'i cymellodd ef i yagrifenu yr adolygiad. Coleddai bob amser y sjrniadau uchaf am Dr. Edwards; ac yr oedd ganddo barch calon iddo ar gyfrif ei safle, ei ddysg, a'i dduwioldeb. Bellach mae yr awdwr a'i adolygydd wedi ein gadael; ac yr oeddynt, jr naill fel y llall, yn dywysogion yn y tir. Wrth eu cymharu yn ngoleuni eu hysgrif- eniadau, canfyddwn fod Dr. Edwards yn rhagori ar Mr. Jones mewn coethder iaith ac arddull {style) cyfansoddiad; ond, o'r ochr arall, rhagorai Mr. Jones arno yntau mewn eglurder a threiddgarwch. Hefyd, wrth edrjrch ar Dr. Edwards a Mr. Jones yn eu perthynas â phregethwyr ieuainc y adau gjrfundeb Methodistaidd, canfyddwn fod llawer iawn o debygolrwydd yn eu dylanwad ar eu meddyliau. Bu adeg pan jrr oedd djrlanwad Dr. Edwards ar bre- gethwj-r ieuainc y Methodistiaid Calfinaidd yn fawr iawn. Yr oedd fel pe buasai wedi gosod ei ddelw a'i argraff arnynt bron yn ddieithriad. Rhoddodd gj-feiriad i'w meddyliau; a gwnaeth waith ardderchog. Ba cyfnod hefyd yn hanes y cyfundeb Wesleyaidd yn Ngogledd Cymru pan yr oedd dylanwad y Parch. John Jònes (Vulcan) ar bregethwyr ieuainc yr enwad yn fawr iawn; îe, yn llawer mwy na dylanwad jt un pregethwr arall. Edrychid arno am gjrfnod maith fel prif athraw y brodyr ieuainc yn jf weinidogaeth. Bu yn eu harholi am flynjrddau, rhoddodd gyfeir- iad neillduol i'w meddyliau, a llwyddodd i greu yn y mwyafrif ohonjiit awydd angherddol am wybodaeth ac ymdrech i'w chael. Cefais lawer iawn o'i gwmni yn y flwyddyn 1866 ; oblegid yn y cyfnod hwnw yr oedd ef a minau yn gweinidogaethu yn Ynys Môn. Yr adeg hono yr oedd yn anterth ei nerth, yn allu yn y cyf undeb, ac yn teimlo dyddordeb mawr mewn cynorth- wyo ei frodyr ieuainc i feistroli pynciau dyrus athroniaeth a duwinyddiaeth. Cefais y fraint ar ol hyny o gyd-weinidogaethu âg ef am djonor yn Mangor. Ac er fod afiechyd erbyn hyn wedi anmharu ei gyfansoddiad yn fawr, ac wedi effeithio i fesur helaeth ar ei gof, eto yr oedd nerth ei feddwl cawraidd i rai cyfeiriadau cyn gryfed ag erioed. Trenliasom amser dedwydd gyd a'n gilydd, a chawsom lawer iawn o hyfrydwch wrth gyd-efrydu llyfr poblogaidd y Proffeswr Drummond ar " K<itural Law in the Spiritual World.'1^ Yr oedd cyd-efrydu llyfr o'r fath gyd â meddyliwr mor alluog yn fraint mewn gwirionedd. Wedi ini fyned trwy y llyfr dywedodd—"Wel, nid wyf yn raeddwl fod i'r Uyfr hvm oea hir, Ya Hihen