Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

48 BARDDONIAETH A BEIEDD. Credaf fod y testyn hwn mor ddihysbydd, fel y mae y lluaws erthyglau a gyhoedd- wyd arno, o bryd i bryd, yn gadael digon o le yn barhaus i ereill eu dilyn. Ond pe buasai yr oll o'r syniadau a gjmoeddwyd, yn ddiweddar, ar y pwnc, mor ddiamheuol o gywir ag ydyw yr ysgrifau a'u cynwysant o alluog, buasai jm ddoeth, hwyrach, beidio tra mynychu ysgrifau yn yr un cyfeiriad, rhag diflasu darllenwyr deallus, nad ydynt yn digwydd meddu yr un cydymdcimlad â'r mater ag ydym ni yn feddu. Eithr gan fod rhai pethau wedi ymddangos y tybiaf fi, o leiaf, eu bod yn gam-arweiniol, "Dywedais, Minau a atebaf fy rhan, minau a ddangosaf fy meddwl. Canys yr ydwyf yn llawn geiriau : mae yr ysbryd sydd ynof yn fy nghy- mell i." Mae defnyddiau rhyw fath o erthygl ar y pwnc wedi bod yn nofìo, mewn cyflwr try- bhthiol, yn awyrgylch fy meddwl, er's blynyddoedd. Ond gan fod ysbryd trefn yn lled gyndjTi i jnngymeryd â'r dasg o roddi ffurf ddarllenadwy iddynt, gadawyd hwynt yn y seguryd diymadferth hwiiw, i ddysgwyl i ryw angel ddisgyn i gyuhyrfu y dwfr. Yn bresenol, ymddengys fod yr angel disgwyliedig Avedi disgjm, ac yr wyf inau yn bwrw y llesg i'r llyn, gan obeithio y daw allan yn wirionedd iach a chryf mewn perthynas i bwnc ag y mae athrawiaethau " amryw a dieithr " yn cael eu dj~sgu arno gan wahanol oraclau. Wrth ymafiyd yn fy ysgrifell i roddi ffurf gyfansoddiacìol i'r defnyddiau y mae sylw a phrofìad wedi eu íiystorio yn fy meddwl, os digwydd iddynt gymeryd y ffurf ag y mae cysylltiadau mwyaf perthynasol y materion yn oíyn, bydd hyny yn fwy nag y meidcliaf addaw wrth gychwjm. Os Uwyddaf i roddi rìiyw gip- oíwg ar rai gwirioneddau a fydd jm addysg i'r ieuanc, ac yn ddefnydd medcìwl i rai na roddasant fawr o ystyriacth i'r pwnc hyd yma, fel ag i'w dwjm i edrych ar farddoniaeth mewn goleu mwy ffafriol nag yr edrychir ami gan y rhai sydd wcdi arfer ei phrisio yn ol gwerth y sothach a gyhoeddir, yn rhy fynych, yn ei henw, neu yn ol llawer o'r cynieriacl.au a broffesant eu hunaùi yn feirdd, bydd y llwyddiant yn werth yr ymdrech. Efallai nad gormod yw dyweyd nad yw gwir farddoniaeth yn arddel yr un berthynas â dwy ran o dair o'r hjm a gyhoeddir yn ei henw; o ganlyniad, nid~yw condemniad y rhai na feddant un nod i'w hadnabod amgen na '' mesur ac odl'' yn meddu fawrobwysau yn ei herbyn. Nid jtv barddoniaeth, ychwaith, yn gyfrifol am lacrwydd moesau y rhai a broffesant eu hunain yn feirdd: er y rhaid addef fod rhai o feirdd y "pum' talent" bron mor nodedig am dduwch eu moesau ag oeddynt am ddysgleirdeb eu talentau, tra y ceir llawer ereill o ddosbarth yr un dalent i'w cystadlu yn yr "unrhyw ormod rhysedd," fel pe tybient fod afradlonedd, nid yn unig yn ganiatäol yn "nhrwydded bardd," ond yn un o farciau mwyaf arbenig athrylìth fawr. Ond yn hytrach nag esgusodi beiau ei phlant, nid yw athrylith farddonol o'r iawn ryw ond yn trymhau eu cyfrifoldeb o'u herwydd, gan ei bod y cyfallu, os caiff chware' teg, ag sydd yn dwyn ei meddiannwyr i gyffyrddd- iad â mwy o wirioneddau sydd yn ffafriol i ddadblygiad y da yn hytrach na'r drwg ynom. Ond, i ddyfod yn fwy uniongyrchol at y pwnc, efallai mai y peth'cyntaf a ddylwn wneyd yw ychwanegu fy hathng at y drysorfa gjẅedinol o atebion a roddwyd, o bryd i bryd, i'r cwestiwn, " Pa beth yw Barddoniaeth ? " Er jfod barddoniaeth fel pe byddai yn hollbresenol, ond yn nghaneuon beirdd, eto, wrth geisio ei gwasgu megys rhwng " bys a bawd " darnodiad, diflana, fel ysbryd, dan ein dwylaw, i'r niwl a'r tywyllwch sydd mor gydweddol âg anianaAVcí ysbryd. O ran hjmy, ysbryd ydyw —ysbryd ymddangosiadau a ffeitliiau yr allanol a'rmewnol, y gAveledig a'r anweledig, yn ymgorffori mewn iaith, a mesur, a chynllim o gyfansoddiad priodol i'w natur, er cynyrchu, mewn cysylltiadau neillduol, y gynghanedd feddyliol hono ag sydd yn hyfrydu calon y ddynohaeth yn gjẅedinol. Y galon sjTdd delyn, a'i holl deimladau yn amrywiol dannau megys, dan gyff jTddiad bysedd amgjdchiadau, yn tynu miwsig o ffeithiau dyfnaf ein bodolaeth, i'w djrwallt allan yn ddiluw o fwynhad meddyHol ar bob llaw. Ond, fel y mae, yn rhy f jmych, yn ddirywiedig joi mynwesau unigolion, a llawer o'i thannau yn rhy lac i unrhyw gyffyrddiad allu tynu ei miwsig allan, nid yw yn bosibl iddi fod yn safon-fesur priodol, fellj^, i holl amrj^wiaeth a phereidd-dra cjmghanedd nefol barddoniaeth. Rhaid cael calon dynoliaeth gyflawn cyn y bydd y delyn yu ddigon aml-dantiog i annywio y gynghanedd i gyfateb i