Cylchgronau Cymru

YR ATHRAW. Cyf. 2.1 MEIIEFIN, 1837. Rhif. 6. TRAETHAWD AR ASTUDIO. Mr. Athraw,—Pieserus iawn i mi bob amser raid fod ysgrifenu yn Gymraeg, ond ofnwyf yn ddwys mai clonc led salw allaf roddi i chwi yrwan. Dangoswyd gymainto fwynedd tuag ataf gan rai o'ch gohebwyr, fel yr ystyriwn yn anfoneddig adael i ddi- faterwch fy rhwystro i gydsynio â'u cais i ysgrifenu o honof atoch ; ac yn wir (er yr unig reswm yn awr) y mae difaterwch bron a fy ngorchfygu. Soniant am Meta^ physics: wel, mi ddywedais ormod yn y Gymraeg ar hyny eisioes, heb fod yn rhy siwr a oes neb yn deall. Gwaith go ddi- galon yw siared philosophi yn y Gymraeg. Heblaw hyny, nid annhebyg y gwyddocb fod dyn sâl yn gorfod talu ilawer iawn am physic; ond y mae Metaphysicf s) yn ddrutach o lawer. Nis gwn yn iawn pa ganlyniad fyddai i ddywedyd llawer ar bwnc fel y Metaphysics yma :—pa bethau bynag a feddyliwyf am dano, ac yr ysgrif- enais arno, maent oll yn dawel yn fy nghist gartref, ac heb rwystro i neb gysgu. Ni wn i ai felly y byddent pe gollyngwn hwynt yn rhydd, ai peidio. Mae y llwyth trwm hwn gwedi dryllio llawer Uestr der- wen da, ac wedi ei wneyd yn analluawg i fordwyaw ar genfor * llëenyddiaeth, am fod masnachwyr mewn deall yn methu ymddiried iddynt. Gobeithio na fydd byth fel hyn ar un o fy nghyfeillion, go- hebwyr yr Athraw. Daw llawer un efo chwi i gwch aryr Hafren yna yn ddifraw ddigon, am fod y làn yn y golwg ary dde- au ac ar yraswy; ond os aech i'r mor— tonau hyruthr yr hwn, tua'r lan, a'ch gyr- ent i'w ganol, i'r tawelwch, tuhwnt i'r breahers—lle y byddai yn hawdd i chwi golli eich hunan, dilys na ddeuai neb o'r Cymry gwyl ich cysuro, ac i gadw iwch gwmpeini. Byddech fel Ismael, yn elyn i ddyn, mewn ystyriaeth; o herwydd dy- wedech fod ei sylw yn cael ei dynu gan ffoleddau: byddai dyn naill ai yn elyn i chwi, oblegid y tybiai eich dyben i ddi- ystyru ei ddelwau, y rhai a addola; ynte tosturiai wrthych—y corgi difeddwl!— oblegid eich bod yn gosod cymaint ar eich ymenydd. Byddai genych ryw dragwydd- ol geulo ar sorod, gan ymboeni yn yr ys- tyriaeth, fe allai, na chynwysai y byd neb unfarn â chwi. Mae yr ystyriaethau hyn o bwys i bawb, yn enwedig i'r efrydydd ifànc—yn dra mwy neillduol yn yr ara- • Nid eefnfor, cenllif, &c. seroedd hyn, pryd y mae y meddwl yn llamu yn ddirwystr ac yn afrwystradwy, fel camel, dros anialwch sych, diffrwyth anwybodaef.h. Anghraifft benodol iawn o'r drwg a ddichon gael ei achlysuro wrth astudio pynciau tywyll a dyeithr, fel Metaphys- ics, ydoedd Arglwydd Byron. Ceisiai rhai ddywedyd nas gwyddent yr achos o'r iselder ysbryd a'i poenai yn ddiorphwys. Gwyddant, meddynt, mai annghredadyn oedd, neu sceptic. Onid hawdd, oddi- gerth fod pobl yn cau eu Uygaid, yw gweled mai hyn, yn nghyda'r dymher gynhes oedd yn natuTÌol ganddo, oedd— y naill yn ei rwygo oddiwrth syniadau cyffredin y byd, ac yn peri iddo edrych ar ddynion fel pethau gwedi dylu, a'u hys- tyried fel creaduriaid deallo!, heb ddim ynddynt i ddenu ei serch ; tra y llall yn peri iddo aberthu ei syniadau, ei argraff- iadau ei hunan, (oblegid mae pobdyn ys- tyriol yn caru ei syniadau fel canwyll ei lygad,) er mwyncyfeillach ! Buaswn yn cyfìeithu pennill neu ddau, o Childe Har- old, er dangos mwy o Byron, oni buasai fod arnaf ofn gwneyd hyny mewn brys, heb allu cyfleu meddwl y bardd yn iawn ; ac nid oes dim peth hyllach nâphrydydd- iaeth hyli, oddigertb dynes wedi meddwi. Rhoddwyf ddau bennill yn Saesonig, er dangos, tra yceisiai Byron (fel mae yn amlwg trwy ei holl waith, ac yn enwedig ei lythyrau a'i ddyddiaduron gan Moore) guddio y ffaith fod amser, neu barhâd bodoliaeth, wedi diweddu " y fuchedd hon," na allai, ambell waith, beidio dy- wedyd cyfrolau, mewn un frawdd, o'r teimlad ansicr a gynhyrfai ei fynwes:— "To fJy from, need not batp mankind ; All are not tit to stir and toil, Nor is it discontent to keep the mind Decp in its fountain, lest it overboil In the hot throng, where we hecorae the spoii Ofour infection, till too late and long We mav deplore and struggle with the coil, In wretched interchange of wrong for wrong, •Midst a contentious world, strirmg wnere none are strong. There, in a moment, we may plwnge our years In fataî penitenee, and in the blight Of our own soul, turn all our blood to tears And colour things to eome, witlí hue* oj Mght ; .. .,. The racc of life becomes a hopeless fligut To those that vvalk indarkuess: on tne sea, The boldest steer but where their ports mvite , But there are wanderers o'er Eterntty, Whose bark drives on and on, anu anchor * ne'er shall be\"