Cylchgronau Cymru

Oyf. 20, Eiiif. 3.. MAWBTII, 1859. Eiiif. oll 231. Bîtíljîìraiiljoîíaetl). COFIANT W. D. WILLIAMS, DAÌT- VILLE, PA. "Cofiadwriaeth y cyfíawn sydd fendigedig." William D. WiUiams oedd fab i Bafydd a Jane Williams,. o ger Caer|>hilly, sirForganwg, D. C. Ganwyd ef Hydref 14, 1816. Nid oes genyf fawr o'i hap.es am y 18 mlynedd gyntaf ö'i fywyd. Daeth i Biaenavon,. Sir Fynwy, D. C, Bhag. 25, 1834. Clywais ei fod ar ei ddy- fodiad i'r lle hwn, yn fachgen ieuanc pur ddichlynaidd ei fywyd—a da ei foesau, er y gellid dweyd am dano y pryd hyny mai bychan oedd ei wybodaetb, lieb fedru darllenr o her- wycld ei fod wedi cael ei fagu yn nghanol y wlad, lle nad oedd y trigolion yn eang iawn eu gwybodaeth, eto nid oeddynt yn cyflawni pechodau mor warthus ag oeddynt yn ngweith- iau poblogaidd Gwent a Morganwg. Ond ar ddyfodiad cyntaf ein gwrthrych i Bläenavon, aeth i ddysgu gweithio tan y ddaeair, a dech- reüodd wneyd cyfeiilach â ienenctyd annuwiol yr ardal, a buan y llygrwyd ei foesau da gan ymadroddion drwg, a daeth yn gystal yfwrac ymladdwr a neb yn yr ardal. Gwedi dilyn y llwybr caled yma am tua thair blynedd, dywedodd iddo fyned i weithio gerllaw rhai o hen aelodau duwiol eglwys yr Annibynwyr yn y.ll'é, pa rai a ddechreuasant ddangos iddo y mawr berygl o fyw y fath fywyd annuwiol, ac i geisio ei ddenu i'r cyfar- fodydd cyhoeddus a'r ysgol Sabbothol ar y dydd Sabboth; a llwyddasant yn eu hamcan clodwiw, a bu yníau yn ymwelydd cyson â moddion gras hyd iddo aelodi ei hun yn y lle, a phan y byddai ei hen gyfeillion wedi bod yn halogi dydd Duw, trwy yfed&c, byddai Wil- liam wedi bod yn y cyfarf'odydd yn nhý Dduw, a'i deimlad parhaus oedd,— Yno bnm ac yno> af, Nefotìdd feclian yno gaf, er na ddaeth yn aelod am rai blynyddau ar ol hyny. Medi 25, 1839, ymunodd mewn priodas â Miss Margaret Morgans, Blaenavon, a buont eill dau yn wrandawyr cyson yn Eglwys Blaen- avon hyd Mawrth, 1841, pan yr ymunasant a clirefydd yn y lle; ac y derbjniwyd hwy yn aelodau gan y Parcb. M. Morgans, ygweinidog, a pharassnt eill dau yn aelodau ffyddlon o'r eglwys hono hyd eu tnudiad i America. Ym- fudasant o Blaenavon y Hydd o Fai, 1852, a chyrhaeddasant í)anville, Pa., y 12fed o Me- helin, yr un flwyddyn, a cliyflwynasant eu hunaln i Eglwj-s Gynulleidfaol Danville, dan ofal y Parch. J.. B. Cook, Tachwedd 1G, 1853. Ganwyd mab iddynt a bu farw y 27ain o'r un mis; a Ehagfyr y lâeg, o'r mr íiwyddyn, bu farw Margaret ei briod, ac effeithiodd y arn- gylchiad yma yn ddwys iawn ar ei feddwi. Rliagfyr 9, 1854, ymunodd mewn pri<xlas à Mrs. Leah Ellis,. pa un l'u yn gydmares deilwng iddo hyd ei fedd,. a pha un sydd yn awr mewn dwys hiraeth ar ol ei phriod ymadawedig. Medi 28, 1858, wedi 12 diwrnod o gystudd o'r Typhus Fever, gadawodd William D. Williarris y fuchedd bon am wlad well, wedi bod yn aelod tì'yddlon gyda'r Annibynwyr am yn agos i ugain mlynedd, gan adael- gweddw, perthyn- ásau, a lluaws o gyfeillion i aîaru ar ei ol; ao fel arwydd olaf o barch iddo, dydd ei angladd, ymgasgloddtyrtaluosog yn nghyd i'w hebrwng i dŷ ei hir gartref, pryd y gweinyddwyd ar yr achlysur yn dra chymwysiadol ac effuithiol gan ei weinidog, J. B.. Cook. Am Nodweddiad William D. Williaras fel dyn,—Un penderfyîcol oedd. Y mae rhyw- ^beth yn hynodi pob dyn da a defnyddiol, naill ai talentan gorwyoli neu egwyddorion pur ; ao mewn rhai y mae y ddau ragoriaeth yrna yn cydgyfarfod. Ond am William nis gelìir dweyd ei fod wedí ei gynysgaeddu â rhyw alluoedd meddyliol uchel iawn; nid oedd yn siaradwr rhydd, a chof tlawd iawn oedd gan- ddo, ond ei brif hynodrwydd ef oedd ei fod yn cael ei lywodraetliu gan egwyddorion, a'r rhai hyny yn egwyddorion da, ac er nad oedd yn feddiannol ar dalentau ygbleaŷd'd, yr oedd yn feddiannol ar synwyr cyíj'redin cryf, ae ar beià- derfyniad diysgog. Eto nid oedd í'el rhai dynion yn asynaidd o benderfynol, yr oedd yn meddu ar gymaiut o benderfyniad agoedd ya