Cylchgronau Cymru

Y CENHADWR AMERICANAIDD. cyf. n. TACHWEDD, 1841. Rhif. 11. EtttoíttBtŵíaetJu DYLANWADAU DWYFOL A GWEINIDOGÂETfl MODDION. * Yr hon pr agorodd yr Arglẁydd ei chalon ì ddal ar ypethau a leftridgán Pẃuî." Act 16: 14. Gwelwn gyd-weithrediad rhẁng dylanwadaù dwyfol, a gweinidogàeth moádion yn y testun hwn. Paul yn pregethu, Lydia yn gwrandó, a Duw yn agor y galon. Yn awr mi sýlwaf WAI TftWT FODDION T MAE DÙẀ TN AítFER gweithio ; heth bynag y mae yn ei wneyd heb foddion, gwyrth y byddaf yn arfer galw hyny. Y mae dau eithäfion ?w gochelyd ár y pwynt hw«—gwneyd y moddion yn böb peth, a gwadu eu hángenrheidrwydd. "'Os yw Paul ar y maes," (ebe y djn) pá eisiau Duw hefyd ? Dyma wneyd ỳ moddion yn bob peth. " Os yw yr Arglwydd gyda y gwàìth o agor y galon, (ebe y llall) pa eisiaü Pauì sydd hefyd?" Dyma wadu oíferynoliaeth. Dy'wedwn ninau, Caffed pob un ei le priodol, na ẃneler Duw o'r Tnoddion, na moddion o Dduw. I. Mae undeo rhwng gwaith Duw a *gwein- idogaeih moddién, mewn natur. Golygwn, y gyfundraeth heulaidd yn beinant mawr. Yr haul yw y brif olwyn—y planedau a chwyrnellant o'i gylch, a r llèuadau ynt fán- olwynion a drôant o gỳlch y rhai hyny. Yr ager a esyd y peìríant Tiwn mewn gwaìth yw gallu Duw—a^r pibellau offerynol ynt ddeddfau anian (laws of nature.) Dyma ddeddf ä red drwy naturiaeth oli, sef Pwysyddiaeth (Grav- ìtaíion) trwy ba un y mae corfî mẅy yn sugno un llai ato. Er enghraiffr, yr Haul—dyma y mwyaf; o ganlyniad dysgyrcha (atlract) bob planed ato; ond fel na lyncir hwynt i'w geudod, rhoddir deddf arárì i'r planedau, a elwir deddf y gwrthyriad (law of repulsìon) pa un a'u gwrthyfa oddiwrth yr haul; rhwng y ddau fan gyfarfod hyn teíthiant eu sidellau ya ddiwyrni. Dyma weínidogaeth moddion mewn anian. Ac yr hyn á roddodd fod ìddynt, ac a'u ceidw rhag dyrysu yn eu rhodfeydd gogoneddus yw galítiyr "Arglwydd." Eto, y mae eisiau dyfrhau y ddaear i beri iddi darddu a thyfu. Gallai Duw wneyd hyny, pe ewyllysiai heb foddion; ond nid felly y mynäwneyd. Mae y mor yn gronfa o ddwrr ganddo, yr hául yn sygndynydd, a'r cwmwl ya ddwfr gludydd, a'r gwynt yn adenydd i'w gar- io^—Duw á'r moddion ar y maes. II Prófẃn y gosodiad me-wn rhagluniaeth. Dan y pen hẅn cymerwn i mewn yn 1; Arfaeŵáu Dtfw—arfaethu—rhag-drefnu, rhaglunio, megys d^-n cyn codi tŷ yn tynu ei gÿnllHn. Mae gwahaniaeth rhwng rhagwy- hodaeth, ac arfaeth. Rhagwyddom ni y cyfyd yr haul y fory; ond nid hyny fydd yr achos o'i godiad. Os â un o honoch i addoldŷ Bacchus heno a meddwi, ýnà y mae Duw wedi rhag- weled hyny, ond nid arfaethodd y peth. Mae t»uẃ ymhellach wedi arfaethu fod i'w arfaeth- au gael ei cwblhau trwy weinidogaeth tnodd- ion. Gwnâ weithiau ÿrhddygiadau pechadurus dynìon yn is-ẁasanaethgáf i gyflawni ei ogon- eddus amcanion, megys amgylchiad Joseph a Pharaoh, a cbroeshoeliad Crist, 6ic. Yr oedd yr holl bethau hýa yn effaith rhydd-weithrediad dyn (free a-g'erLcy bf man.) Eto gostyngodd Duw olwyn ei arfaeth i gydio yn olwyn rhydd- weìthrediad dýn, a throi wnaeth y beiriant. Dëfnyddia Du'w offerynau annhebygol yn fyn- ych, ond nid aml y gweithia heb ryw offerynau. 2.' Dáfpariadau cynaliaethol y byd a brawf yr un peth. Addewid fawr rhagluniaeth " prýd hau a medi ni phaid mwy hoü ddydd- iSu y ddaear." Ond ni hauir ac ni chesglir heb offerynau. Gallasai rhagluniaeth wneyd i'r bara dyfu yn dorthau, ond buasai yn dyfod a'i baich yn rhy bell felly; ac yn cau allan off- erynolìaeth. 3. Parhad oes dyn. Y mae amser terfyned- ìg i ddyn ar y ddaear; ond rhaid iddo ef ym- wneyd a'r moddion er cynal bywyd, neu, yn iaith y Bibl, " bydd fefẁ cyn ei amser." Preg. 7: 17. " Druan," (ebe yr hen ẃrach uwchben corfl marw hen feddwyn addinystriodd ei gyfansodd- iad gyd a phuteiniaid a gwirod,) "fel hyn yr oedd yn rhaid iddi fod." Dywedaf finau, nad oedd mwy o raid iddi fod fel hyn nag oedd o raid i ardd y dyn draw ddwyn y chwyn eleni yn lle ffrwythau ymboith. Y mae yn gabl- draeth ar y Duw sanctaidd i ddweyd y fethr beth.