Cylchgronau Cymru

LLEUAD YE OES. Rhif. 2.] CHWEFÎtOR, 1830, [Cyf. IV. ARAETH AR FUDDIOLDEB CYOTDEITHAS. >!©!©!< E< ^CHRYDÜS yw yr olwg ar y wlad liòno lle mae barbariaeth yn goruwch- lywodraetbu meddyliau, cynheddfau, a thcimladau ei phreswylwyr, a thywyll- wc'h dudew anwybodaeth yn gorchuddio ei broydd, ac yn eistedd yn eisteddle gẃybodaeth a barn ; a chymdeithas heb ei dwyn dan iawn ddylanwadau pwýll a ílywodraefhiad gwareidd-dra : oblegid gwareidd*dra yŵ mam cymdeithas, gwarcheidwados gweddeidd-draj a bren- ines dysgeidiaelh gelfyddydol a moesol, a phob gwybodaeth athronyddol, a dwyfol Creawdydd yr eangderau dider- fyn. Gwaredig a dôf nìd ydynt, canys mae gwylltineb yn argraft'edig arnynt. Rhesymolion nid ynt, canys nid ydynt hwy wedi cael y cyfleusdra o ddysgu defnyddio eu cynneddfau yn.ol rheolau aur-bwyllaidd synwyr gwaredig;a natur addysgiadol. Annhrefn sydd yn ffynu yn eu plith, didoraethwch sydd yn en bläenori, anwybodaeth yw eu heilun- dduwies, ac oft'rymant yn cwyllysgar iddi, gyda bloeddiadau flTyrnigwyllt ar allorau barbafiaeth a dideimJadrWydd, Ni adnabuant ddynoliaeth a'ì theim- ladau, na chwaith y grasusau caredicaf, natur addysgiadol, ac ymddygiadau da a rhinweddol athroniaeth ddwyfol. O! Gresyn i'r eithaf, onidé, yw eu sefyllfa ? diolch i'r nefoedd, nid ydyw Duw natur lieb dyst o'i Fod a'i fawredd anfeidrol. Mae ol ei law haelionus yn argraffedig ar holl anian. Canys y maent hwy yn greaduriaid cymmwys i ddcrbyn dysg, ac yn agorod í wrthddrychatí í effeithio' ar eu synwyrau, i ffurfio drychfeddyl- iau, a chael allan wirioneddau natur egwyddorol. Creaduriaid ydynt ag sydd wedi eu gwneuthur er cymdeithas, a chymdeitlias erddynt hwythau. O gym- deithas, nefol a dwyfol ydwyt! Cyfeilles dyn ydwyt. Tydi sydd yn ei arwain i euraidd drìgfanau pwyll, a rhodfëydd dysgeidiaeth. Tydi sydd yn rhoddi cryfhad idd ei synwyrau, grym idd cî amgyffredion, ymarferiad idd ei ddon-: iau, a hwylusdod idd ei athrylith. Ië^ tydi dduwics gwareidd-dra sydd yn ei dynu o echrys bydew anwybodaeth, ac o blith anwariaid afresymol, i gÿmdeith- as ac i deyrnas gwybodaetli, i gyd-gyf- ranogi â'th ddeiliaid dj, o loyw wîn a bwydydd breision sydd yn dànedig ar dy fwrdd,'-—a'i wisgo a hardd wisgoedd dysg a phwyllj a'i goroni â gwybodaeth, a'i wneuthur yn cldyn, ac yn gymhwys i ddysgu ei gÿd-greaduriaid, a gwasg- aru gwybodaeth drwy bedryfan byd* Gall ymerawdwyr daear roddi enwadau goruchel i wroniaid cynddeiriog, i tyf- elwyr dewr-ft'alst, gwaedlyd ac anwar.-»" ac hefyd i fasgnachwyr tywyllwch, a gelynion cymdeithasau í ond nid oes neb ond tydi, gymdeithas, colofn pob gwy-« bodaeth, a all roddi yr enwad rhagorol o ddyn. Tydi yw mammaeth pwyll, dy laeth maethawl a rydd i ni iachawdwr- iaeth. Gwarcheidwades gweddeidd-dra ydwyt, a phob diwygiad a chynnydd yn amrywiol ganghenau buddiol o ddysg- •idiaeth sydd o dan dy nawdd toefol. Y