Cylchgronau Cymru

Rhif. 5.] MAI, 1829. [Ctf. III. HANES TtYW&H A BÜARWOLAETH PELAGIUS. PAllHAD OW RHIFYM DIWEDDAF. OND o herwydd yr ymddangosai fod Zosimus yn bat nu mor dda am Celestius, yr hwn oedd y pryd liwnw yn Rhufain, gofyuwyd iddo i ddiofrydn a chyhoeddi anathema nwch ben y daliadau niweidiol cynnwysedtg yn ei gyffes tfydd ef a osodasid ger bron y Pab. Hyn, pa fodd bynag, ni feddyliodd efe yn briodol i wneuthur; o herwydd pan y gwysiwyd ef i wnend ei ymddanaosiad i'r dyben o roddi atebion eglnr a phennodol i'r hyn a ofynid gan y cynghor Affricaidd, efe a ommeddodd sefyll ei dir fel hjn, ac a aeth ymaith o'r ddinas. Cadamliawyddeddí'aiiycyns;horgan yr Amherawdwyr Hononus a 'J'heo- dosius; a deolwyd Pelagius a Celes- tius eiil dau o'r amherodraeth. Celestius a barliaodd fyth i daenn ei dybiau mewn cyssylltiad â Julian o Campania; o herwydd yn y flwyddyn 420, cyhoeddodd Consluntius, yr hwn a ethoiasai lionorius íel ei gydamher- awdwr, ei ddeddf yn erbyn Celestins, ond ui chrybwyllir am Pelagins yuddi. JNi a allwn gasglu i Pelagius, o'r amser hwnw,naill aio herwydd ei henaint a'i lesgedd, neu trwy ei synwyr da, o ba beth nid oedd efe yn amddifad, ymos- twng i geryddon yr eglwys. " Bydd y gwahaniaeth hwn bob am- ser," medd Mr. Wall athrylithgar a dyssedig, " rbwng dyn o synwyr a dyn siol-dew ; sef y bydd y blaenaf, os y ca ei hnn wedi ei ddyrjso, yn meddu cymmaint o ledneisrwydd &n y rhydd heibio lefarn. Pelagius, wedi iddo gael ei ddwyn i'r groes-ddadleu. aeth hon gan yr esgobion Affricaidd a'r Pab, a gadwodd yn ddystaw ; ac ni chlywwn ychwaneg am danc ef. Ond Celestius a aeth yn mlaen trwy yr amryfusedd hwn i gyd, a llawer iawn yn rliagor; pan yr esgymmuttid ef mewn nn lle, yn myued i un araîl. Ac efe, gwedi hyn oll, a barhaodd i wnend y fath dwrf yn y parthan dwyr- einiol, fel yr oedd yr au-ffydd ag a elwid yn Belagiaeth neu Forganiaeth yn y gorllewin, yn cael ei galw yno yr an-ffydd Celestiaidd. Ar ol amrywiol esgymmnniadati mewn eglwysi neilldu- ol, cyhoeddwyd ef o'r diwedd yn au- ffyddiwr yn y cynghor cytíredinol, neu gyfarfod yr holl esgobion dwyreiniol a gorllewinol yn Epliesus, B. A. 331." Nid oedd Pelagins, cyn y cynghor hwnw, mewn pob tebygoliaeth, mwy- ach yn fy w. Bu fat w mewn dinodedd yn rhyw le yn y dwyrain. Felly yr edrydd yr esçob Stülingfleet. Gwel ei Oiigines Britannìcce. Haerwyd gan rai ygrifenwyr ei bod yn awrtu hwnt i'n gallu i ffuifio cyfrif priodol o gymmeiiad ac egwyddorion Pelasius; o hetwyrìd fod ei elynion mor nerthol, ac i'r dadleuon yn ei gylch ef gael eu dwyn yn mlaen gyda'r fath wresogrwydd a cbwerwder, nis gellir ffmfio un barn deg, meddant hwy, am gyflwr gwirioneddol yr achos yn yr amser hwn o'r dydd. Amlygodd Awstin boethder tymmer mawr, ihaid addef, yn ei wrthwyneb- iad i Pelagius a Celfcstius : ond nis gellir ei gyhuddo o ddiffyg cleuder nieddwl, o lierwydd ni feddwn ttn prawf iddo ef nn amser gamddarltinio golyüiadan ei wrthwynebwyr. Bu ef yn gyfaill i Feìagius ac yn fawrygwr o liouo, cyu iddo ef daenn ei ddaiiadau cyfeilìornus i'r byd. Gyrodd Jerom yn tîìlaeii yn gynddeiriog, ac amlygodd ffyruigrwydd mawt yn y ddadl; ond ymddengys fod Celestius yn gyfartal âg ef. Ý gwr hwnw rhyngodd bodd iddoef i'walwyn Cerberus; a Pelagtns yn Pluto: ac efe, yndra boneddigaidd, a ddywedodd ani y blaenaf mai hnrtyn 17