Cylchgronau Cymru

Y DRYSORFA CtTNNÜLLEIDPAOL. 'Llawer a gynniweiriant, a Gwybodaeth a amlheir /* Rhif. 75.J MAWRTH, 1349. [Cvf. VII. PREGETH, GAI Y PARCfl. BAYID EÎANS, PENYGRAIG, ' At y gyfraith, ac at y dystiolaetlu'—*-Esay- vm. 20. Yn y eyndestunau y ruae y prophwyd yn dywedyd y byddai Israel i fyned i gyfynsrder mawr. Ÿn y cyfyngder hwnw byddai rhyw rai yn debyg o'u hannoj i fyned i ymgyrighori a'r swynyddion a'r dewiniaid. At y rhai hyn yr oedd y cenhedloedd paganaidd yn rhedeg yn eu cyfyngder; ac yr oedd yr luddewon yn barod i ddilyn eu esiampl yn fynych. Rhedeg at ddewines a wnaeth S iul yri ei gyíyugder. Wedi i Ahaziah brenin Israel gwympo trwy ddellt o'i lotft, anfonodd genliadau at Baalzebub, duw £cron, i ofyn a fyddai efe byw. Dywed Esay, os byddai rhyw rai yn eu hannog h\Vynt i fyned at y dewiniaid, am iddynt ddweyd wrthynt, ' Omd a'u Duw yr ymofyn pobl ? Pawb yn troi at eu Duw mewn cyfyngdtr, ac nid y dewiniaid yw ein duwiau ni.' Peth arall oedd yn eu hannog i ddweyd, ' Dros y byw at y meirw.' A fu y fath beth afresvrnol erioed. Yr oedd y dewiniaid yn cyrneryd arnynt fod rhyw gyngrair rhyn^ddynt a'r meirw, a'u bod yn cael rhyw wybodaeth gan y meirw. Yna dywed withynt i ba le i fyned, sef, at y gyfraith, ac at y dystiolaeth. Yr hyn a eawn ni i sylwi arno ydyw, mai gair Duvv yw yr unig brofíedydd (standard) i apelio ato mewn pethau crefyddol. I. Y gau brofìedyddion (Uundurds) yr apehr yn fynych atynt. 1. Traddodiadau. Traddodiad ydyw unrhyw beth a drosglwyddir o dad i fab, neu o flaenafiaid iolafiaid, heb fod yn ddatguddiedig yn y Bibl, ac heb unrhyw brawf ei fod yn wir. Rhai mawr dros draddodiad oedd yr Iuddewon. Dywed Crist eu bod yn gwneyd gorchymynion Duw yn ddirym trwy eu traddodiadaueu hunain. Rhai mawr drcs draddodiad ydyw y Pabyddion eto. Rhoddant «ymaint, os nid mwy o barch iddynt, ag a roddant i'r ysgrythyrau. Ac y rnae eraill nad ydynt yn foddlon i gael eu »alw yn babyddion, a chymaint o barch ganddynt i draddodiadau ag unrhyw babydd yn y byd. Maent yn gwneyd llawer mwy o sylw o'r hyn a welsant, ac a glywsant gan eu tadâu a'u blaenafiaid, nac o'r hyn y mae gair Duw yn ddweyd wrthynt. Nid at y gair, acat ykdys- tiolaeth yr upeliant, ond at hen ddywediadau ac arferion eu tadau. Mor belled ag y inae yspryd ymchwiliadol yn cynnyddu, y mae traddodiadau yn dirlanu. Y maent yn cilio o flaen hwn, fel y goleuni. Yspryd ymchwiliadol sydd wed» glanhau ein gwlad ni oddiwrth lawer o ofergoelion ac arferion ffol a llyuredig, asj oedd yn cael eu cynnal am oesau ar bwys traddodiadau. Yr un yspryd a bura ein gwlad o'r gweddill eto. Nid oes dyn ar wyneb y ddaear wedi iddo ddyfod i edrych ar bethau a'i lygaid ei hun, ac a fyddo a'pharch i synwyr a gair Duw, a all beidio ffieiddio yr ofergoelton a'r defodau pabaidd, ag sydd hyd yn hyn o fewn Eglwys sefydledig ein gwlad, yn cael eucynnal ar bwys traddodiadau yn unig, heb rith o sail iddynt yn ngair Duw. Rhaid i'r bobl a'r gweinidogpan y daillenir y credo, droi eu hwynebau tua'r dwyrain—ongl hwyal pob llan fod yn syth at y dwyrain—claddu pawb a'u penau at y gorllewin, a'u traed at y