Cylchgronau Cymru

Y DRYSORFA GYNtfTJLLEIDFAOL. Rhif. 67.] GÖRPHENHAF, 1848. [Cyf. VI. COFÍANT MR. JOHN CURTIS, ATHRAW EEYTANAIDD, LLANYMDDYFRL Cyiioeddwyd cyfrölau îawer o hanes rhyfelwyr gwaedlyd a gormeswyr creuiawn o bryd i bryd. Ysgriienìd ymddyddanion Buonaparte gan ei gymdeiíhion yn St. Helena, fel pe buasai yn angel o'r nef. Gwnaeth y wasj; ei goreù i fytholi enwau a gweithredopdd Hawer o yspeilwyr pen- ffordd,a mor-ladron ciaidd ; pan na wnaeth gymaint a choffa am enwau, na îlafurus gariad llawer o saint a rhagoroüon y ddaear. Pan raae castiau gwarthus a diegwyddor mawrion byd yn cael eu croniclo yn ofalus; erys miloedd o weith- redoedd mwyaf rhinweddol a theilwng dynion nad oedd y byd yn deiíwng o honynt, heb eu cofîyfru ond gan Farnydd yr noll ddaear. Ni ddylai pethau fod felly. Dylai y wasg a'i darllenwyr roddi y deyrnged flaenaf aphenaf igoffadwriaeth gwyr enwog mewn dysg a duwioldeb. Ystyriaeth o hyn am cymhellodd i ys- grifenu y cofion canlynol:—■ Ganwyd Mr. John Curtis, yn Tirhen, slwyf Llanddeusant, swydd Gaerfyfddiu, ||j)agfyr 17, 1827. Yr oedd ei rieni, " jha Jane Curtis, yn dal tyddyn o dir, jÉ^.dra chyfrifol yn yr ardal. John, thrych ein cofiant, oedd yr ieuengaf o bump o blant. Dygwyd ef i fynu o'i febyd,lẁtj gystaì a'r plant eraill, yn y gymdeiŵas eglwysig gyda'jr Trefriyddion Calfinaidd yn Llanddeuçfnt. Llawer o rieni wedi esgeuluso rhoJdi addysg gre- fyddol i'w plant yn ieuainc; eto. a achwynant yn dost amynt pan dyfont i fynu yn annuwiol: ond dylent gofio fod gan y plant gystal lle a hyny i achwyn 25 . * arnynt hwyíhán, ám eu heSgeuìusdra ỳri peidio eü hyfforddi yn mhen y ffordd dda, Ni chafodd John Curtis achos i achwyn ar esgeulusdra ei rieni gyda golwg ar hyn ; ac ni chawsant hwythau eu gofìdio gari et ymddy^iadau yntau pan dyfodd i fynu. Rhagorai ar biant yn gyffredin, yn ei Sylw a'i amgyffred boreuol o bethau. Fel prawf o hyn, gallwn goffa ei fod yn dair oed af lîniau ei fam, ar gefn yr anifail, yn dych- welyd o'r odía bore Sabboth, ac ýn gofyn iddi, "Pam yr oedd y pregethwr yn dweyd nad oedd dim bai ar y tân losgodd y dynion oedd yn taflu y bechgyri da i'r ffwrn dân ?" Sylwai ar bregWhàu, a deaüai rywfaint o'u cynnwysTali yn yr oedran byny ! Elai i'r Ysgol Sabbothol yn yr ardal, er pan ddaetli yn alluog î siarad a cherdded ; ond nid i chwareu a segufa. Yr oedd wedi dysgu ' Rhodd Mam ' i gyd pan yn bedair oed, ac atebaí ofynion yr athraw nes oedd yn methu gofyn ychwaneg gan aẃydd i wyJo. Rhag- orai hefyd ar bawb o'i gyfoedion o raa ei atebion yn y gyfeillach eglwysjg. Hawdd deall wrth hyn iddo gael er wreiddio yn foreu yn mhethau pwysig crefydd. Ni chafodd ysgol Saesneg nes oedd yn chwech oed, oblegid pelìder y flbrdd iddi. Gnd gwnaeth y golled hyny i fynu yn fuan, trwy ei ddiwydrwydd a'i gyflymder yn dysgu. Därllenai Gymraeg a Saesneg yn lled dda yn saith mlwydd oed. Pan oedd yn wyth oed, cedwid ef gartref i fugeilio defaid ei dad; ond yn lle llaesu yn ei ymdrech i ddysgu, a gadasl i'r hyn a ddysgodd yn flaenorol