Cylchgronau Cymru

"\ ,- j \ V-) ^ŵtór. XIII.] [Mai 1, 1879. DALEN GENHADOL CHWARTEROL Y GYMDEITHAS EB LLEDAENU YB EFENGYL. 4- W * ■- '.':>..-■" .... ■ Ä' m - '' '■■■ lü^_^=? áflffi ' ;.•, ■ö.-«. x- ■). i '■^SA-ÿr í\'' : ,' ". DEG O GAETHION A DDALIWYD GAN LONG BI MAWRHYDI " LONDON/' YN DISGWIL TRA Y COGINID Y RICE. CENHADAETH CANOLBARTH AFPRICA, ZANZIBAR. Mae'e, cerfiad a osodwyd uwchben yr erthygl hon wedi ei gymmeryd oddiwrth arlun a wnaeth Miss Allen, yr hon, er y flwyddyn 1875, sydd wedi rhoddi ei gwasanaeth i Genhadaeth Canolbarth AíMca. Cymmerwyd ef Hydref 28, 1878. JDengys i ni ddeg o gaethweision y cymmerwyd eu gofal gan yr Esgob Steere : maent o dan gysgod pren mango mawr o ílaen yr ysgol yn Mbweni, yn aros nes cael y rice y mae Miss Bartlett yn ei barottoi iddynt. Éechreuodd Cenhadaeth Canolbarth Aífrica gyd â'r teimladau a gynhyrchwyd yn y wlad hon gan Dr. Livingstone yn 1857. Darfu i'w anturiaethau rhyfeddol ennill lliaws i gydymdeimlo âg ef pan ddywedai, " Yr wyf yn ystyried y gwrhydri daearyddol fel dechrenad yr anturiaeth genhadol." Cyssegrwyd Charles Eredericli Mackensie yn Esgob lonawr 1, 1861; a bu farw dan glefyd yn Magomero, ar yr afon Shire, Ionawr 31, 1862. Cyssegrwyd William George Tozer yn Esgob Chwefror 2, 1863. Sefydlodd ganolbwynt y Genhadaeth yn Zanzibar. Collodd ei iechyd yn hollol yn mis Gor- phenhaf, 1872. Edward Steere, yr Esgoblpresennol, oedd un amser yn glerigwr dan Esgob Tozer, a chyssegrwyd ef Awst 24, Ì874. Prynwyd Ty Cenhadol Zanzibar yn 1868 am rywbeth dan £2,000. Yr oedd yn agos hanner yr arian yn rhodd yr Esgob Tozer. Agorwyd ef fel yspytty yn Rhagfyr 1875. Am y flwyddyn'gyntaf yr oedd y rhai a ddygid iddo yn cael eu gwneuthur i fynu o blant claf wedi eu dwyn o gaethwasanaeth: oddeutu deuddeg ar y tro a ellid ei gymmeryd i mewn yn gyssurus. Ynghorph y deuddeg mis cyntaf, derbyniwyd 52 allan o'r 130 plant a ryddhawyd, ac oeddynt yng ngofal y G-enhadaeth, i'r yspytty. Allan o'r rhai hyn bu dau farw mewn afìechydon anfeddyginiaethol, ymadawodd tri, yr oedd naw ar ddiwedd blwyddyn yn aros i niewn, a'r gweddiíl wedi ymiechau. O'r ugain Ewropead, bu naw i mewn yn yr yspytty ar yr un adeg. Yn ystod y deuddeg mis cyn agoriad yr yspytty, allan 3 // >(. íitAA