Cylchgronau Cymru

Cyf. IV. AWST, 188S. IÍHIF 44. Y LLYTHYE AT YR EPHESIAÍD. GAN Y PARCH. D. CHARLES DAYIES, M.A., BANGOR. RHIF XLIV. "Eitlrr yr awrhon yn Nghrisi lesu, chwychwi, y rhai oecldych gynt ymhell, a wnaethpwyd yn agos trwy waed Crist."—Eph. ii. 13. Yn yr aclnod hon, y mae y ddau air "pell" ac "agos" yn gyferbyniol i'w gilydd. Fe ddefhyddir y gair !í agos " yn y Beíbl i ddarlunio perthynas cenedl Israel â Dnw. "Meibion Israel pobl agosato" (Ps. cxlviii. 18). Yn gyffelyb, fe ddefnyddir y gair " pell " i ddarlunio sefyllfa y cenhedloedd gyda golwg ar Dduw. í-1 chwi mae yr addewid, ac i bawb ymhell " (Act. ii. 39). " Mi a'th anfonaf ymhell at y cenhedloedd " (Act. xxii. 21). " Hedd- wch i bell ac agos" (Esaiah lvii. 19). Y mae-yn amlwg fod y gair " pell " yn cynwys yr oll a cldywedwyd yn yr adnod naenorol am sefyllfa y cenhedloedd g}*da golwg ar Dcluw, o ganlyniad y mac y gair L- agos " yn clarlunio sefyllfa yr Iuddewon. Fe ddy- "wedir yma fod y cenhedloedd y rhai oeddynt ymhell wredi eu gwneuthur yu ac/os. Xid wedi eu gwneuthur yn Iuiddeŵon a feddylir. Yr oeclcl y fath beth a gwneuthur cenedl-dd}Tn yn Iuddew trwy enwaediad, ac fe fuasai yr Iuddewon yn berftaith barod i roddi derbyniad i'r cenhedloedd ar y telerau hyn. Ond pan yr ysgrifenodd Panl ei lythyr at yr Ephesiaid, nifuasai h}rny yn ei ddwyn yn nes at Ddnw nag yr oedd o'r blaen. Yr oecld egwyddorion gwir Iuddewiaeth wedi eu hamlygu mewn gogoniant mewn Cristionogaeth. Yr oedd Iuddewiaeth wedi marw, ond hi gafodd adgyfodiad gwell yn adgyfodiad yr Arglwydd Iesu, ac ar ol yr adgyfodiacl yr oedd yr uu ffnrf a'i gorph gogoneddus ef: cy- ì'udodd yn Gristionogaeth, fel y mae y pryf yn cyfodi yn löyn byw. Nid agos at wladwriaeth Israel a feddylir; erbyn hyn nid oedd hono yn bod o ran ffurf nac o ran ysbrycl. O ran fìurf, nid Duw trwy eu brenin ctt hunain oedd yn eu llywoclraethu, ond ymher- awcîwr Rhufain. O ran ysbryd yr oedd Iucldewiaeth ysbrydöl Dafydd ac Esaia wedi rhoddi lle i Phariseaeth a Saduceaeth faìch a rhag- rithiol. Y pryd hyn eenedl o Phariseaicl dan lywodraeth Ca^sar oedd yr Iuddewon. Yn agos at Dduw feddylir. Y mac defnyddio am genhedloedd yr hen air arferol am y genedl Iuddewig yn dangos fod y cenheclloedd trwy grcdu yn cael ett dwyn i sefyllfa