Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

CYLCHGÍUWI CENEDLÀETflöL Cyf. ITI] TACHWEDD, 1855. [Rmi. 11. O'r Hau!. DAEAREG {Geology) "Scientia est amica omnibus." Parhad u tu dil. 323. Y CYFRESl HAENENOL ISRADDOL. üwcblaw y gwenithfaen, yu ei gyflcad arferol, y gorwcdda yr haenenau nohod.cynuwyscdig yu beuaf o ddwy futh o graig,sef haeuithfacu, (gnciss.) a Uechglaeifaen, (m'tca.) gyd a liaenau pobyneiliog o graig hornebloude, cor- nisblcn, grisialgraig, llechau calchaidd. llechau gwyrddfeiui, a chlei lechau, aiu y cwbl o'r rhaln, gellir dweyd nad ydy. t yn dilyu un drefn bcnodol iawn ; mae yr isaf o'r crcîgiau hyu o'run defnyddiau a'r gwenithfaen mewn ffurf dullweddiad tra ysgafu, ac y iuaeut nior risialog braidd yn eu cyfansoddiad. Y graig auilaf o'r gyfres yw haenithfaen, ac y mac rhau í'awr o ucheldiroedd yr Albau yn gyl'ansoddcdig o haenau o hou o drwch dirfuwr. Llecbglaer- faen yw y graig nesaf o'r gyfres ; ruae hou yn gyfansoddedig o haciiau o glàerfaen, a ehiaig risiaì, yr hon ellir dybio iddi gael ci ffurfio trwy ddidol- iad fferyllydilid yr elfeusawl hwnw o wenithfacu—iuac hon yn graig aml. Humboldt a wna sylw o bcntwr o houi yn nehcu Amcrig, yn fwy na 9500 troedfedd o drwch Gellir cyfrif eu.ite hefyd o ddcchreuad fferyllyddol. Geilw dacaregwyr y llcchau y toir tai a hwy yn gleilcchau, atn eu bod yu eyfonsoddedig gan mwyaf o glai. Ccir holltiadau rhyfcddolyn y clcilcch, a bernir iddo gacl ci achosi gan weithrediad trydauol, i.eu hedfaenyddol. Yn y cyfresau haeuenol israddol, ceir ychydig o welyau bychaiu o galch- fuen, a clwìr weithiau y calchftien crisialaidd, yr hwn a arferirfel maen uiyu- or Yn hancs ddaearegol y grouen ddaearo), ci hymddangosiad cyntaf yng nghyfrcsau csgynoì creigiau, sydd ddigwyddiad pwysig iawn, oblcgid O'urfia haenau calchl'acnol, gyfartalwch helacth o'r ffurfiadau uwchraddol, a'r modd eu ffurfiwyd sydd wedi tyunu llawcr o sylw daearcgwyr. Carbonatc of limo yw cálchfaeu, a hynny yw, cyfuuiad o'r daear-galch a sur ulwyn. IJlwyn (fel y souiwyd) yw yr elfeu helaethaf yug nghyfansoddiad sylweddau llysieu- og, ac anifeilaidd, mae ymddangosiad c)ntaf hwn mcwn adeilwaith creigiau, o fawr ddydJordcb, yn neillduol am y bernir yn gyffrcdin, ddarfod i lawer o'r haenau calchfacn uwchraddol, gael eu ffuríìo yn gwbl o wcddillion aui- feilaidd. Aiwcinir ni fel hyn i feddwl fcd ffurfiad gwelyau calchfaeiì, y cyf- resau haenol israddol, yn nodi rhyw oes forcuol, a thywcll, o fodoliacth peir- ianog ar wyneb cin plaued. Ni chafwyd mae'n wir ddim gwcddillion eglur o blanhigii.il, ncu antfeiìiaid, yn y cyfresau hyn, ac arferir cyfeirio at y gyf- res nesaf uwchluw, yn yr hou eu Cöir fel gwawriad bywyd peiriauog, etto,